جیغ زدن کودکان

جیغ زدن کودکان برای جلب نظر والدین به خودش است و در برخی مواقع کودکان به دلیل مشکل شنوایی که دارند بلند حرف می‌زنند و این والدین هستند که فکر می‌کنند فرزندانشان فریاد می‌کشند و جیغ می‌زنند اما کودکی که تأخیر کلامی دارند سعی می‌کنند تا اطرافیان را متوجه خود کند.

در برخی مواقع کودک برای طلب خواسته‌ای از والدین شروع به قشقرق و سروصدا می‌پردازد و این ارتباطی به تأخیر کلامی و بیماری شنوایی ندارد بلکه یک نوع رفتار بیمارگونه می‌باشد.

به عقیده اریکسون کودکان در فاصله 1 تا 2 سالگی به رشد خودمختاری می‌رسند و این میل خودمختاری فشار زیادی بر والدین تحمیل می‌کند.

درواقع کودکان در این سن دوست دارند کارهایشان را بدون اینکه محدودیتی مراقبان آن‌ها برایشان ایجاد کنند انجام دهند؛ مثلاً: خودشان غذا بخورند و یا خودشان لباس بپوشند و احساس مالکیت به اشیاء را دارند که اگر والدین به آن‌ها اجازه ندهند که کودک به رشد خودمختاری برسد برای بیان خواسته‌هایش جیغ می‌زند و به احساس شرم و شک درباره توانائی‌های خود دچار می‌شود.

به عقیده فروید بخشی از تعارض در زمینه‌ی خودمختاری حول محور آموزش کنترل اعمال دفعی دور می‌زند.

به عقیده بندورا والتر اجتماعی کردن پرخاشگری مثل جیغ زدن کودکان همانند دیگر رفتارها تا حدودی موضوع شرطی‌سازی کنشگر است، والدین و دیگر عوامل اجتماعی شدن، در هنگامی که کودکان پرخاشگری خود را به روش‌های اجتماعی مناسب ابراز می‌کنند.

برای مثال: کتک زدن کودکان کوچک‌تر و فریاد کشیدن و جیغ زدن کودکان در بازی‌هایشان. جیغ زدن کودکان اغلب ابزاری است برای رسیدن به خواسته‌هایشان که گاهی نیز شیوه بیان خود و شیوه ارتباطی است و گاهی این دو حالت باهم درمی‌آمیزد.

براساس وضعیت رشد و سن کودک جیغ زدن کودکان می‌تواند طبیعی و غیرطبیعی باشد، برخورد والدین و اطرافیان با این پدیده در شکل‌گیری رفتارهای ارتباطی و ویژگی‌های شخصیتی کودک تعیین‌کننده است و برخورد نامناسب والدین وضعیت دشواری را می‌آفریند.

کودکان در مسیر رشد و نمو جسمی، روحی، حرکتی و عاطفی خود با دردها و فشارهای روانی و بی‌مهری والدین روبه‌رو می‌شوند که در واکنش به این دردها عکس‌العملی جز گریه و جیغ زدن ندارند.

بدون شک جیغ زدن کودکان کار بسیار آزاردهنده‌ای است و از جایی نشات نمی‌گیرید. به نظر می‌رسد جیغ زدن و نق‌نق کردن یک پدیده طبیعی برای اعتراض کودکان زیر 2 سال می‌باشد البته کودکان بالای 2 سال این امر چیزی مابین گریستن و شکایت کردن می‌باشد.

در واقع جیغ زدن یک نوع پرخاشگری به صورت کلامی می‌باشد که کودکان خواسته‌هایشان را به‌صورت جیغ و فریاد بیان می‌کنند.

جیغ زدن کودکان دلایل مختلفی دارد، ازجمله این دلایل می‌توان به احساس عجز و درماندگی کودک و گیجی و سردرگمی و یا گرسنگی، خستگی و کسالت و بیماری شمرد.

برای آرام کردن کودکی که جیغ می‌زند راهکارهای متفاوتی وجود دارد از جمله می‌توان به بی‌اعتنایی به جیغ زدن کودک جهت جلب‌توجه اشاره کرد.

دانیل آرونزون متخصص اطفال و معاون بخش پزشکی یکی از مراکز در نیویورک مقایسه‌ای انجام داده است: اگر به بازی کودکی با پازل‌های مکعبی‌اش دقت کرده باشید، مشاهده می‌کنید که چگونه او یاد می‌گیرد که اگر مکعب اصلی را بچرخاند، شکل یک حیوان درست می‌شود.

جیغ زدن نیز شباهت زیادی به این کار دارد. کودکتان به واکنش‌های شما در مورد صداهایی که از خود درمی‌آورد، دقت می‌کند و متوجه می‌شود که کدام از آن‌ها بیشترین اثر را روی شما می‌گذارد؛ به عبارت دیگر جای تعجب نیست که ناله‌های فرزندتان را که دارای شیوه خاصی است همیشه در گوش و یا زیر پوستتان احساس کنید.

کودک معمولاً از عصبانیت شما متوجه می‌شود که این کار بهترین روش برای جلب نظر شما به خودش است و حتی گاهی‌اوقات در انجام این کار مصر می‌شوند.

1. احساس عجز و درماندگی: در مواقعی که فرزندتان در بیان بعضی از کلمات احساس عجز و ناتوانی می‌کند، ذهن مستعد او را برای بیان آن‌ها آماده سازید، در این مواقع کودک عصبانی می‌شود و جیغ می‌زند.
2. گیجی و سردرگمی: پاتر معتقد است شاید فرزندتان دقیقاً از آنچه می‌خواهد مطمئن نباشد.
3. گرسنگی، خستگی یا کسالت و بیماری: بعضی اوقات ممکن است فرزندتان نسبت به چیزی احساس خوبی نداشته باشد و حتی شاید بدترین چیز برای او باشد، گاهی‌اوقات با وجود اینکه او سوار بر یک اسب آهنی است که تکان می‌خورد، مدام فریاد می‌کشد که در این مواقع بهترین کار، دادن تنقلات و یا یک چرت خوابیدن از همه‌چیز برای او مناسب‌تر است.

کودکانی که جیغ می‌زنند به دو گروه تقسیم می‌شوند:

1. کودکان 1 تا 3 ساله

این دسته از کودکان در این سن هویت کسب می‌کنند یعنی به نحوی خود را می‌یابند و خواسته‌هایشان خودنمایی می‌کند و بعد از این سن اسم خود را می‌شناسد و می‌داند که این وسایل مال او می‌باشد و سر این وسایل با سایرین دعوا می‌کند و جیغ می‌زند و سعی می‌کند با این رفتار به خواسته خود برسد.

بعد از سه سالگی این وضعیت فروکش می‌کند اما به دلیل رفتارهای نادرست والدین و برخوردهای اشتباهشان با جیغ زدن کودکان فروکش نمی‌کند بلکه بیشتر هم می‌شود.

والدین پاسخ‌های تشویقی نامناسب به کودک می‌دهند مثلاً کودک جیغ می‌زند و خواسته‌ای دارد اما به خواسته‌اش نمی‌رسد و به او بی‌اعتنایی می‌شود؛ که در این شرایط کودک سعی دارد با جیغ زدن به خواسته‌اش برسد معمولاً ابتدا مادر مقاومت می‌کند اما چون زیاد جیغ می‌زند در نهایت مادر تسلیم می‌شود و خواسته کودک را به اجابت می‌رساند.

راه‌حل: تا حدودی در این سن و در یک مقطع منطقی است و والدین نباید واکنش شدیدی از خود نشان دهند و باید بپذیرند که در این سن جیغ زدن جزئی از روند تکامل فرزندشان است و باید نسبت به این موضوع بی‌تفاوت بود، نباید طوری رفتار کرد که جیغ زدن کودکان بازی تلقی شود.

2. کودکان 3 سال به بالا

این دسته از کودکان دارای رشد عقلانی می‌شوند و تا حدودی مفاهیم را متوجه می‌شوند و می‌توانند حرف بزنند و در روند درمان باید به طرز مناسبی برخورد شود تا این حرکت زشت را کنار بگذارد و بهترین راه‌حل مراجعه به روان‌پزشک کودک و نوجوان می‌باشد.

بسیاری از والدین از جیغ زدن کودکان عصبی می‌شوند و او را مورد تنبیه بدنی قرار می‌دهند اما تنبیه بدنی باعث شدت یافتن این کار می‌شود، اگر والدینی بیش از حد حساس هستند و نسبت به جیغ زدن کودک نمی‌توانند بی‌تفاوت باشند بهتر است رفتار او را پیش‌بینی کنند.

یک روانشناس در این باره می‌گوید والدین در ابتدا نسبت به جیغ زدن کودکان خود مقاومت نشان می‌دهند اما در صورت ادامه دادن به این رفتار خواسته‌های او را اجابت می‌کنند به طوری که برای جیغ زدن پاداش می‌دهند، وی تصریح کرد که جیغ زدن می‌تواند یکی از راه‌های رسیدن کودک به خواسته‌هایش باشد.

دکتر ربابه غفار تبریزی در این رابطه می‌گوید فرآیند کسب هویت در کودکان از سنین 18 ماهگی تا 3 سالگی اتفاق می‌افتد در این سنین هست که کودکان خود را می‌یابند و خواسته‌هایشان خودنمایی می‌کند و در صورت عدم پاسخ‌دهی والدین کودک برای دستیابی به هدف خود شروع به جیغ زدن می‌کند، وی تصریح کرد گاهی مواقع وسیله‌ای دست کودک هست و مادر می‌خواهد آن وسیله یا شیء را از او بگیرد اما وقتی کودک شروع به جیغ زدن می‌کند مادر از رفتارش منصرف می‌شود که این کار تقویت منفی رفتار با کودک می‌باشد و کودک با جیغ زدن به خواسته‌اش می‌رسد.

در سنین 1 تا 3 سالگی مراحل تکامل فرزند محسوب می‌شود و بعد از 3 سالگی رشد عقلانی پیدا می‌کنند و تا حدودی مفاهیم را متوجه می‌شوند بنابراین بهتر است در این سن با یک متخصص روان‌پزشک مشورت کرد ضمن اینکه باید در مراحل رفتاردرمانی با او برخورد مناسب شود تا جیغ زدن را کنار بگذارد.

وی تأکید کرد یکی از معضلات جامعه ما نگهداری کودکان توسط پدر و مادربزرگ و از علل لوس شدن آن‌ها است، البته سپردن کودکان به نهاد کودک و نگهداری آن‌ها توسط والدین بهترین روش برای تربیت فرزندان است.

برای آنچه باعث می‌شود که فرزندتان جیغ بکشد و حتی اگر نمی‌توانید منظورش را بفهمید یک روش معمولی وجود دارد تا تن صدای او را پایین آورید:

1. به او اعتنا نکنید: دکتر آرونزون معتقد است به خاطر آورید کودک 2-3 ساله‌ای که بیشترین جلب‌توجه را از شما می‌خواهد اما شما همچنان غذایتان را آماده کنید و یا دست از تا کردن لباس‌ها نکشید و به کارتان ادامه داده و بگذارید که ماجرا خودبه‌خود تمام می‌شود.
2. چشم در چشم او بیندازید: در زمان جیغ زدن کودکان به‌طوری که صورتتان درست مقابل صورت فرزندتان قرار گیرد؛ مثلاً: وقتی تو جیغ می‌زنی منظورت را نمی‌فهمم. آیا می‌توانی بگویی که چی شده؟ اگر نمی‌تواند کاملاً منظورش را بیان کند خودتان حدس بزنید که او چه می‌خواهد و می‌بینید که او سر تکان می‌دهد. ممکن است او چیزهایی را که شما نمی‌توانید یا نمی‌خواهید به او بدهید را تقاضا کند هیچ لزومی ندارد که تسلیم شوید ولی سعی کنید که پیشنهاد چیز دیگری به او بدهید. او را به عناوین مختلف سرگرم کنید و یا با او بازی کنید.
3. وضعیت رشدی کودک خود را در نظر بگیرید: تا قبل از 18 ماهگی به طور طبیعی آواها، گریه و جیغ شیوه‌ای برای بیان خود و برقراری ارتباط و جلب‌توجه دیگران است که در این مرحله با شدت و دفعات معمولی و امری طبیعی قلمداد می‌شود. این نوع رفتارها در مرحله پیش زبانی طبیعی بوده و به مرور زمان کم می‌شود.
4. رفتار جیغ زدن را تحلیل کنید: برای برخورد مناسب با آن باید دید کودک در چه زمانی به چه دلیلی و به چه اندازه و چگونه از این رفتار استفاده می‌کند و برای بیان خواسته‌هایش از جیغ ‌و داد و فریاد استفاده می‌کند و مشخص شود در هنگام و پایان جیغ زدن واکنش دیگران به این رفتار کودک چیست؟ برای شناخت بیشتر کودک می‌توانید رفتار او را مشاهده و ثبت نمایید.
5. مهارت‌های ارتباطی خود و کودکانتان را افزایش دهید: هرچقدر ارتباط والدین با کودک بیشتر باشد او در بیان خواسته‌هایش ماهرتر می‌شود و جیغ زدنش کمتر می‌شود. مهارت‌های بازی کردن و سرگرم کردن کودک خود را افزایش دهید و به او یاد دهید با اشاره یا بیان کلمات ساده خواسته‌اش را بیان کند.
6. جیغ زدن را در کودک تقویت نکنید: یکی از علل پرخاش و جیغ زدن کودکان آن است که والدین بعد از این رفتار کودک در برابر خواسته‌های او تسلیم می‌شوند و کودک یاد می‌گیرد تا با جیغ و فریاد کردن هرچه بیشتر به خواسته‌هایش برسد و از مزایا و امتیازهای بیشتری برخوردار شود.
7. به خواسته‌های معقول و مناسب کودکتان اهمیت بدهید: والدین توجه خاصی به خواسته‌های کودک داشته باشند و نیازهای اصلی او را با مهربانی و گشاده‌رویی و بدون منت برآورده سازند تا کودک ضمن احساس امنیت محبت والدین را درک کند.
8. رفتارهای اتفاقی کودک را نادیده بگیرید: برخی از این بدرفتاری‌ها و جیغ زدن کودکان از سر بی‌حوصلگی، خستگی و یا گرسنگی و یا اتفاقی است که در این شرایط باید صبور بود و رفتار بد کودک را نادیده گرفت. جیغ زدن باعث تحلیل انرژی کودک می‌شود و تارهای صوتی و دیافراگم کودک را دچار خستگی می‌کند بنابراین کودک نمی‌تواند به مدت طولانی آن را ادامه دهد.
9. به کودک پیام‌ها و هویت منفی ندهید: والدین و اطرافیان آگاهانه و یا ناآگاهانه به کودک هویت منفی می‌دهند، اسم‌ها و عبارت‌هایی چون جیغ‌جیغو و … را به کودک می‌دهند که کاربرد این عبارات پیام‌های منفی هستند که کودک را به ویژگی شخصیتی تبدیل می‌نماید.
10. به رفتارهای مثبت کودک توجه کنید: رفتارهای مثبت او را هنگامی که کودک آرام است و یا با آرامش بازی می‌کند و خواسته‌های خود را به‌طور صحیح مطرح می‌کند توجه کنید.