فراتر از نگرانی – روان‌شناسان چگونه به بیماران دارای اختلالات اضطرابی کمک می‌کنند

همه انسان‌ها گه گاهی احساس نگرانی می‌کنند. اضطراب نوعی واکنش طبیعی انسانی به موقعیت‌های تنش‌زا است؛ اما در افرادی که مبتلا به اختلالات نگرانی هستند، این ترس‌ها و نگرانی‌ها موقتی نیستند. نگرانی آن‌ها پابرجاست و روز به روز بدتر می‌شود.

اختلالات نگرانی می‌توانند عملکرد فرد را در محل کار، مدرسه و موقعیت‌های اجتماعی تا حد زیادی مختل کند. نگرانی همچنین در روابط با اعضای خانواده و دوستان هم تأثیر می‌گذارد. خوشبختانه درمان‌های مفیدی برای این موارد وجود دارد. در بعضی موارد تجویز دارو به درمان اختلالات کمک خواهد کرد. البته تحقیقات نشان می‌دهد که رفتاردرمانی در ترکیب با دارو یا به تنهایی تأثیر بسیار خوبی برای کسانی دارد که مبتلا به اختلالات اضطراب و نگرانی هستند.

شناخت اضطراب

اختلالات اضطرابی در میان بزرگسالان و کودکان شایع است. بنا بر گزارش موسسه ملی بهداشت روانی آمریکا تقریباً 18 درصد از بزرگسالان آمریکایی و 25 درصد از نوجوانان در سنین 13 تا 18 سال اضطراب را تجربه خواهند کرد. در حدود 4 درصد از بزرگسالان و تقریباً 6 درصد از نوجوانان دارای اختلالات شدید اضطرابی هستند.

انواع اختلال‌های اضطرابی بدین قرار است:

• اختلال اضطراب فراگیر (Generalized Anxiety Disorders): بااحساس نگرانی و اضطراب دائمی شناخته می‌شود. افرادی که به این اختلال دچار هستند نگرانی‌های زیادی مانند مشکلات سلامتی یا مالی دارند و همیشه احساس می‌کنند که چیز بدی اتفاق خواهد افتاد. علائم این اختلال شامل بی‌قراری، کج‌خلقی، انبساط ماهیچه‌ها، عدم تمرکز، مشکلات خواب و احساس خطر همیشگی است.
• اختلال پنیک (Panic disorder): با حملات مداوم بیم و هراس و علائمی مانند عرق کردن، لرزیدن، تنگی نفس و یا احساس خفگی، ضربان شدید قلب و دلواپسی همراه است. چنین حملاتی ناگهان بدون هیچ عامل مشخصی رخ می‌دهند. افرادی که حملات وحشت ناگهانی را تجربه می‌کنند همیشه در هراس از حمله بعدی هستند و بنابراین سعی می‌کنند کارهای معمولی خود را تغییر دهند.
• فوبیاها (Phobias) : ترس‌های شدید نسبت به بعضی چیزها (عنکبوت یا مار برای مثال) یا موقعیت‌ها (مانند پرواز در هواپیما) که باعث نگرانی و پریشانی می‌شود.
• اختلال اضطراب اجتماعی (Social anxiety disorder): که به آن فوبیا اجتماعی هم گفته می‌شود. افراد دارای این اختلال از موقعیت‌های اجتماعی که ممکن است آن‌ها را خجالت‌زده کند یا مورد قضاوت قرار دهد، هراس دارند. آن‌ها از اینکه در محیط‌های اجتماعی قرار بگیرند می‌ترسند، مقابل دیگران احساس نگرانی می‌کنند و نسبت به اینکه دیگران ممکن است آن‌ها را بیازارند یا مسخره کنند شدیداً نگران هستند. سایر علائم این اختلال شامل مشکلات در دوست پیدا کردن، دوری از موقعیت‌های اجتماعی، نگرانی در روزهای قبل از یک مراسم اجتماعی و احساس لرزش، عرق کردن در محیط اجتماعی.
• اختلال وسواسی-جبری (Obsessive-compulsive disorder) با احساسات دائمی غیرقابل‌کنترل و فکرهای مداوم در ذهن (وسواس فکری) و رویه‌ها یا رسوم (وسواس رفتاری) همراه است. بعضی از مثال‌های این اختلال شامل شستشوی مداوم دست‌ها به خاطر ترس از میکروب‌ها یا کنترل دائم خطاها در کار.
• اختلال استرس پس از سانحه (Post-traumatic stress disorder) می‌تواند پس از یک ضربه شدید عاطفی یا فیزیکی مانند بلایای طبیعی، تصادف جدی یا جنایت ایجاد شود. علائم آن شامل یادآوری دائمی آن اتفاق، کابوس و تفکرات دلهره‌آور که در روال زندگی روزمره فرد ماه‌ها یا سال‌ها تأثیر می‌گذارد.

روان‌درمانی برای اختلالات اضطراب: انتظار چه چیزی وجود دارد؟

روان‌درمانی یک‌رویه مشترک و نیازمند همکاری است که در آن روان‌شناس و بیمار با یکدیگر کار می‌کنند تا نگران‌های خاص شناسایی شود و مهارت‌ها و فن‌های منسجمی برای کنار آمدن با نگرانی ایجاد شود. از بیماران انتظار می‌رود که مهارت‌های جدیدشان را خارج از جلسات مشاوره تمرین کنند تا بتوانند نگرانی خود را در موقعیت‌های سخت کنترل نمایند. بااین‌حال روان‌شناس بیمار مجبور به چنین کاری نمی‌کند مگر اینکه مطمئن شود که مهارت لازم را برای رویارویی با ترس‌های درونی‌اش کسب کرده است.

روان‌شناسان گاهی از روش‌های دیگری هم برای درمان اختلالات اضطراب علاوه بر CBT استفاده می‌کنند. روان‌درمانی گروهی که در آن چند نفر که مبتلا به اختلالات اضطراب هستند دورهم جمع می‌شوند می‌تواند هم در کنترل اضطراب و هم حمایت از بیماران روش مفیدی باشد. روان‌درمانی خانوادگی هم به اعضای خانواده کمک می‌کند تا اضطراب فرد مبتلا شده را درک کنند و به او کمک کنند تا عادات بد اضطراب‌آور را از خود دور کند. درمان خانوادگی برای بچه‌ها و نوجوانان بسیار تأثیرگذار است.

اختلالات اضطراب قابل درمان هستند. اکثریت بیمارانی که از اضطراب رنج می‌برند می‌توانند علائم را پس از چند ماه روان‌درمانی کاهش دهند و بسیاری از بیماران پس از چند جلسه شاهد پیشرفت بهبودی خود هستند.

روان‌شناسان کاملاً آموزش دیده هستند و طرح درمان را با توجه به نیازهای خاص هر بیمار تنظیم می‌نمایند. اگر نیاز به کمک دارید با روان شناسان مرکز مشاوره فکربنیان ارتباط برقرار کنید.