مدارس هوشمند چندی است در ادبیات آموزش‌وپرورش کشور وارد شده است و فعالیت‌های ارزشمندی نیز به‌صورت پراکنده در این حوزه انجام شده است.
وزارت آموزش‌وپرورش با الهام از آموزه‌های دینی و مقتضیات زمانی و دستیابی به اهداف عالیه نظام تعلیم و تربیت و گسترش عدالت آموزشی، اقدام به تعریف ساختار، جایگاه، ساماندهی، شرایط و ضوابط توسعه‌ی مدارس هوشمند براساس معیارهای علمی، بین‌المللی و شرایط بومی در سطح کشور نموده است.
از این‌رو برای نیل به این هدف، نیاز به همتی مضاعف داشته که ازجمله عوامل اصلی آن می‌توان به تغییر نگرش در شیوه‌ی آموزش و مدیریت مراکز آموزشی و پرورشی و نیز تأمین زیرساخت‌ها نمود.
مدارس هوشمند یک اقدام مدبّرانه در راستای سند چشم‌انداز نظام، تحول بنیادین آموزش‌وپرورش و سند توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات آموزش‌وپرورش و ضرورتی انکارناپذیر با هدف اجرای پیشرفته‌ترین روش‌های مدیریتی و آموزشی و نگاه علمی و فناورانه به وضعیت کنونی نظام آموزشی کشور است که اعمال تغییر ساختار و معماری اجرایی در آن‌ها باعث افزایش بهره‌وری و مدیریت زمان برای مدیران، کارکنان، معلمان، دانش‌آموزان و همچنین اولیای دانش‌آموزان خواهد بود.
تعریف مدارس هوشمند
در مورد مدارس هوشمند تعاریف زیادی عنوان شده است ازجمله: مدرسه‌ای که در آن روند اجرای کلیه فرآیندها اعم از مدیریت، نظارت، کنترل، یاددهی_ یادگیری، منابع آموزشی و کمک آموزشی، ارزشیابی، اسناد و امور دفتری، ارتباطات و مبانی توسعه آن‌ها، بر اساس فناوری اطلاعات و ارتباطات و در جهت بهبود نظام آموزشی و تربیتیِ پژوهش محور طراحی شده است را “هوشمند” می‌گویند.
به عبارتی دیگر، مدارس هوشمند مؤسسه آموزشی است که در جهت فرآیند یادگیری و بهبود مدیریت به‌صورت سیستمی نظام‌یافته بازسازی شده تا کودکان را برای عصر اطلاعات آماده سازد و آموزش در آن هوشمند شده باشد؛ بنابراین نیاز کنونی جامعه آموزشی ما تغییر و حرکت به‌سوی هوشمندسازی آموزش و آموزش بر اساس نیازها و استعدادهاست.
استفاده از فناوری‌های نوین در قرن 21 تأثیرات عمیقی در زندگی اجتماعی انسان خواهد داشت و یقیناً آموزش‌وپرورش هم تحت این تأثیرات قرار خواهد گرفت.
مدارس هوشمند مدرسه‌ای است که علاوه بر استفاده از امکانات فیزیکی مدرسه و برنامه‌هایی مانند سایر مدارس تلاش دارد تا با تجهیز به امکانات رایانه‌ای و فناوری‌های مربوطه کنترل و مدیریت خود را بر این اساس مبتنی کند و محتوای اکثر دروس را الکترونیکی کرده و ارزشیابی و نظارت سیستم را هوشمند گرداند.
در این‌گونه مدارس سیستم بر روی کامپیوتر مرکزی مدرسه نصب می‌شود و با اتصال به تعداد زیادی از خطوط تلفن در طول شبانه‌روز آماده ارائه خدمات است.
این سیستم امکانی را فراهم می‌آورد تا دانش‌آموزان، اولیا و معلمین و کادر مدرسه در تعامل همیشگی و پویا برنامه خود را به‌پیش برند. امکان اطلاع‌رسانی صوتی و تصویری، ارتباط با مربیان، ارائه انتقادات و پیشنهادات، پرسش و پاسخ و سایر موارد ضروری ازجمله کارکردهای مدارس هوشمند است.
در این مدارس دانش‌آموزان با داشتن یک کامپیوتر در منزل همیشه با سیستم مدرسه خود در ارتباط خواهند بود لذا می‌توان گفت مدارس هوشمند هیچ‌وقت تعطیل نخواهد بود.
البته لازم است این نکته یادآوری شود که مدارس هوشمند بستر لازم برای مدارس مجازی نیز فراهم شود. ازجمله مهم‌ترین ویژگی‌های مدارس هوشمند این است که دانش‌آموزان با تفکر مستقل و ابراز خلاقیت توانمندی خود را به کار می‌گیرند و فضای حاکم موجب به‌کارگیری توانمندی‌های مربیان، معلمان و اولیا برای تقویت آموزش‌وپرورش می‌گردد و به‌طورکلی محیط مدرسه مشوق یادگیری و باعث ایجاد انگیزه و رغبت در مجموعه می‌شود.
مهم‌ترین اهداف مدارس هوشمند
افزایش مشارکت عناصر مرتبط با سیستم مدرسه به‌ویژه اولیا، مربیان و دانش‌آموزان و فراهم کردن امکان تعادل بیشتر آنان با یکدیگر مهم‌ترین هدف یک مدرسه هوشمند است.
از طرفی دانش‌آموزان در چنین مدرسه‌ای با فناوری الکترونیکی آشنا می‌شوند و توانمندی فردی خود را از این طریق افزایش می‌دهند.
رشد همه‌جانبه در این سیستم یکی دیگر از اهداف مورد نظر است چرا که با تسلط به تمام مجموعه و بازخودگیری از روند پیشرفت توسط دانش‌آموزان آنان به‌خوبی نقاط قوت و ضعف خود را تشخیص می‌دهند و به یاری سیستم برای رفع آن تلاش می‌کنند.
ایجاد تنوع و خارج شدن از شیوه یکنواخت و سنتی آموزشی ازجمله اهدافی است که در صورت اجرای دقیق طرح می‌تواند بازده کاری را در مدرسه افزایش دهد.
دانش‌آموز در این سیستم با اهمیت زمان آشنا شده و به‌خوبی می‌آموزند که چگونه می‌توان در کمترین زمان به خواسته‌ها و نیازهای خود از طریق استفاده از فناوری ارتباطی نائل آمد.
مدل مفهومی مدرسه هوشمند
مدارس هوشمند براساس مدل مفهومی شامل ابعاد اصلی زیر هستند:
- زیرساخت توسعه‌یافته فناوری اطلاعات
- محیط یاددهی و یادگیری مبتنی بر محتوای چندرسانه‌ای
- مدیریت مدرسه توسط سیستم یکپارچه‌ی رایانه
- توانمندسازی معلمان در حوزه فناوری اطلاعات
- برقراری ارتباط یکپارچه رایانه‌ای با مدارس دیگر.
تأثیر هوشمندسازی کلاس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش‌آموزان
از مهم‌ترین ویژگی‌های مدارس هوشمند این است که دانش‌آموزان با تفکر مستقل و ابراز خلاقیت، توانمندی خود را به کار می‌گیرند و فضای حاکم موجب به‌کارگیری توانمندی‌های مربیان، معلمان و اولیا برای تقویت آموزش‌وپرورش می‌شود و محیط مدرسه زمینه یادگیری و ایجاد انگیزه و رغبت را در دانش‌آموزان فراهم می‌کند.
هوشمند کردن مدارس علاوه بر افزایش کارایی کلاس‌ها، با به‌کارگیری کلیپ‌های آموزشی و نرم‌افزارهای گوناگون به یادگیری دانش‌آموزان کمک می‌کند؛ چراکه علاوه بر بُعد شنیداری، جنبه دیداری نیز به شکل بهتر به کمک آموزش می‌شتابد.
دانش‌آموزان در مدرسه هوشمند نقش یاددهنده و یادگیرنده را بر عهده دارند. در این مدرسه، برنامه درسی محدودکننده نیست و به دانش‌آموزان اجازه داده می‌شود از برنامه‌های درس خود فراتر گام بردارند. در این مدرسه روش تدریس بر اساس دانش‌آموز محوری است. تأکید بر مهارت فکر کردن و فراهم ساختن محیط یاددهی ـ یادگیری از راهبردها و خط‌مشی‌های مدرسه هوشمند است.
در مدارس هوشمند کامپیوتر در نحوه تدریس و ارزشیابی تأثیر می‌گذارد و برنامه‌های درسی را تا حدودی تغییر می‌دهد. همچنین کامپیوتر جایگزین تخته‌سیاه و CD جای دفتر مشق را می‌گیرد.
دانش‌آموزان می‌توانند از طریق اینترنت اطلاعات بسیاری را درباره هر موضوع که بخواهند به دست آورند. در این سیستم معلم و شاگرد هر دو تولید محتوای الکترونیکی و درس را به‌صورت CD ارائه می‌کنند.
در این مدارس آموزش منحصر به معلم نیست و دانش‌آموز نقش اساسی در آموختن مباحث علمی دارد. دبیران با استفاده از محتوای درسی الکترونیکی موجب تفهیم بهتر مطالب درس و صرفه‌جویی در وقت می‌شوند و دانش‌آموزان هم این فرصت را دارند که توانایی و قابلیت‌های خود را آشکار و به تولید محتوا بپردازند.
کسب موفقیت دست‌یافتنی است و میزان آن به تلاش و پیگیری دانش‌آموزان و هدایت صحیح و جهت‌دار بستگی دارد. در این روش روح پژوهش و جست‌وجوگری، جایگزین روحیه بی‌هدف دانش‌آموز خواهد شد و رکن اصلی برای هرگونه تغییر، تغییر در فکر است و ابزار و امکانات تنها وسیله‌ای برای جامه عمل پوشاندن به افکار هستند.
دانش‌آموزان می‌آموزند انبوهی از اطلاعات را پردازش کنند و از این اطلاعات در جهت یادگیری بیشتر استفاده کنند. دانش‌آموزان حتی می‌توانند با منابع علمی جهان و معلمان و بچه‌های مدارس دیگر ارتباط برقرار کنند.
هفت اصل کلیدی در مدارس هوشمند عبارت‌اند از:
- دانش خلاق
- استعداد یادگیری
- توجه به فهم مطالب
- آموختن با هدف تسلط و انتقال آن
- ارزیابی آموخته‌ها به شکل متمرکز
- غلبه بر مشکلات
- مدرسه به‌عنوان یک سازمان آموزشی
مطالعات نشان می‌دهد آموزش به‌وسیله‌ی تابلوی هوشمند در میزان یادگیری دستور و ساختار جملات انگلیسی، افزایش میزان درک و فهم دانش‌آموزان از مطالب انگلیسی، یادگیری لغات و اصطلاحات انگلیسی، ارتقای مهارت‌های نوشتاری زبان انگلیسی و در یادگیری مشارکتی تدریس زبان دوم دانش‌آموزان مؤثر است و برای یادگیری درس زبان در همه‌ی پایه‌ها و مقاطع راهنمایی و متوسطه و حتی دانشگاه از تابلوی هوشمند با روش یادگیری مشارکتی استفاده نمایند تا یادگیری بهتری صورت گیرد همچنین از الگوهای یادگیری تدریس به همراه تابلوی هوشمند تحقیق و پژوهش صورت گیرد با توجه به استعداد دانش‌آموزان برنامه‌ای جداگانه برای تدریس داشته باشند.
تاریخچه مدرسه هوشمند
با گسترش فناوری‌های ارتباطی و توسعه امکانات تکنولوژیکی در عرصه ارتباط، تمام سازمانی خود را به سمت مکانیزه کردن سوق دهند تا از این طریق بر سرعت و دقت انجام کارها افزوده و احتمال خطا توسط نیروی انسانی را کاهش دهند.
نظام آموزش‌وپرورش نیز به‌نوبه خود با وارد کردن فناوری‌های ارتباطی در این عرصه تلاش کرده تا حداکثر بهره‌برداری را از این دستاورد بشری داشته باشد.
مدارس هوشمند در دنیا حاصل به‌کارگیری از این امکانات است. کشور مالزی در سال 1998 برای اولین بار به‌عنوان نخستین کشوری بود که مدارس هوشمند را در نظام آموزش‌وپرورش راه‌اندازی کرد و با ارائه الگوی موفق توانست تجربه خود را به سایر کشورها نیز منتقل کند و امروزه علاوه بر مالزی دیگر کشورها نیز برای هوشمند کردن مدارس خود اقدام کرده‌اند که به‌طور مثال می‌توان از فرانسه به‌عنوان کشوری موفق در این عرصه نام برد.
شورای عالی آموزش‌وپرورش کشورمان نیز در سال 1380 موضوع مدارس هوشمند را برای نخستین بار مطرح کرد که با تأیید و تصویب این شورا مقرر گردید از سال 81 این مدارس راه‌اندازی شوند اما به دلایلی کار متوقف شد تا اینکه با تأمین اعتبار و تصویب مجدد مقرر شده است که در سال تحصیلی جدید طرح مدارس هوشمند در 4 دبیرستان شهر تهران به اجرا گذاشته شود.
موانع موجود بر سر راه مدارس هوشمند
اولین و شاید بزرگ‌ترین مانع در مسیر طرح مدارس هوشمند باورهای فرهنگی جامعه ما به‌ویژه اولیای دانش‌آموزان است. هنوز با توجه به گذشت چندین دهه از تولید این‌گونه فناوری‌ها متأسفانه فرهنگ استفاده از آن چندان رونق نیافته و مقاومت‌های زیادی در این مسیر وجود دارد و در بسیاری از خانواده‌ها تلقی نادرستی از این مقوله موجب شده تا این تکنولوژی به‌عنوان یک نامحرم فرض شود و از ورود تجهیزات الکترونیکی به منزل خودداری شود لذا فرزندان چنین خانواده‌ای سخت با مشکل مواجه خواهند شد.
متأسفانه علی‌رغم پیشرفت قابل‌توجه این علم در دنیا به دلایل محدودی هنوز شبکه‌های ارتباطی کشور بسیار نامناسب است و برقراری تعاملات اینترنتی مخابراتی چندان آسان نیست.
خطوط عادی تلفن جوابگوی نیازمندان نبوده و اخلال در این سیستم انگیزه کاری را از افراد سلب می‌کند، بنابراین مسئولان مربوطه می‌بایست چاره‌ای اساسی برای رفع این معضل بیندیشند.
مشکل اقتصادی بسیاری از خانواده‌ها برای تأمین حداقل یک دستگاه کامپیوتر یکی از مهم‌ترین موانع موجود در مسیر موفقیت مدارس هوشمند است و این مسئله زمانی بیشتر محسوس خواهد بود که مدارس هوشمند در مناطق مختلف تعمیم داده شود حتی در حال حاضر درصد قابل‌توجهی از دانش‌آموزان مناطق برخوردار نیز امکان تهیه کامپیوتر در منزل را ندارند.
ویژگی‌های مدارس هوشمند
در مدرسه هوشمند، برنامه درسی محدودکننده نیست و به دانش‌آموزان اجازه داده می‌شود از برنامه درسی خود فراتر گام بردارند. در این مدرسه، روش تدریس براساس دانش‌آموز محوری است
تأکید بر مهارت‌های فکر کردن و فراهم ساختن محیط یاددهی ـ یادگیری، از راهبردها و خط‌مشی‌های مدرسه هوشمند است.
مدرسه هوشمند مدرسه‌ای است که کنترل و مدیریت آن مبتنی بر فن‌آوری رایانه‌ای و شبکه‌ای انجام می‌شود و محتوای اکثر دروس آن الکترونیکی و سیستم ارزشیابی و نظارت آن هم هوشمند است.
در مدارس هوشمند، کامپیوتر جایگزین تخته‌سیاه و سی.دی جای دفتر مشق را می‌گیرد. دانش‌آموزان می‌توانند از طریق اینترنت اطلاعات بسیاری درباره هر موضوع که بخواهند به دست آورند. در این سیستم، معلم و شاگرد هر دو تولید محتوای الکترونیکی و درس را به‌صورت سی.دی ارائه می‌کنند.
در مدارس هوشمند آموزش منحصر به معلم نیست، بلکه یاددهی و یادگیری کاملاً تعاملی است و دانش‌آموزان نقش اساسی در آموختن مباحث علمی دارند.
در مدارس هوشمند، دبیران با استفاده از محتوای درسی الکترونیکی موجب تفهیم بهتر مطالب درسی و صرفه‌جویی در وقت می‌شوند و دانش‌آموزان هم این فرصت را دارند که توانایی و قابلیت‌های خود را آشکار و به تولید محتوا بپردازند.
در این‌گونه مدارس، کسب موفقیت دست‌یافتنی است و میزان آن به تلاش و پیگیری دانش‌آموزان و هدایت صحیح و جهت‌دار بستگی دارد. در این روش روح پژوهش و جست‌وجوگری قطعاً جایگزین روحیه بی‌هدف دانش‌آموزان خواهد شد.
در این سیستم، رکن اصلی برای هرگونه تغییر، تغییر در فکر است و ابزار و امکانات تنها وسیله‌ای برای جامه عمل پوشاندن به افکار هستند.
در مدارس هوشمند معلمان می‌توانند به‌جای اینکه تلاش کنند خودشان پاسخى براى پرسش‌های دانش‌آموزان پیدا کنند، از آن‌ها بخواهند پاسخ پرسش‌هایشان را در رایانه پیدا کنند و براى بقیه بازگو کنند.
مدرسه هوشمند مدرسه‌ای است که با کمک فناوری‌های نوین سیستم‌های آموزشى و دیجیتالى هوشمند درصدد سرعت بخشى به فرآیند یاددهى، یادگیرى و بهبود مدیریت به‌صورت کاملاً نظام‌یافته باشد تا انسان عصر اطلاعات قادر به پردازش و دسته‌بندی و استفاده بهینه از منابع فنى دانش روز با توجه به طیف گسترده آن براى کشف استعداد خود و بروز خلاقیت‌ها باشد.
مدارس هوشمند مدارسی هستند که مبانی توسعه آن‌ها استفاده از فناوری‌های نوین اطلاعات و ارتباطات می‌باشد.
حضور فیزیکی داشته باشند و تفاوت آن با مدارس مجازی این است که معمولاً به مدارس از راه دور گفته می‌شوند مدرسه هوشمند با مدرسه مجازی فرق دارد، مدرسه هوشمند اگر بخواهد مطلوب باشد باید دانش‌آموزان در آن‌که دانش‌آموز و معلم می‌توانند کیلومترها از هم فاصله داشته باشند.
معلمین مدارس هوشمند الزامی به متخصص بودن در حوزه IT ندارند بلکه باید بتوانند از سیستم این مدرسه مطلع باشند و از امکانات آن خوب استفاده کنند. به‌عنوان مثال یک معلم این نوع مدارس باید خوب بداند که منابع در کجاها وجود دارند که وقتی دانش‌آموز سؤالی مطرح کرد وی را به منابع مورد نظر راهنمایی کند.
مدرسه هوشمند مدرسه‌ای فیزیکی است که کنترل و مدیریت آن، مبتنی بر فناوری رایانه و شبکه انجام می‌گیرد و محتوای اکثر دروس آن الکترونیکی و سیستم ارزشیابی و نظارت آن هوشمند است.
مدرسه هوشمند درواقع مرحله برتری در کاربری فناوری اطلاعات در نظام آموزش کشور است. مدرسه هوشمند، مدرسه‌ای است که مدیریت و کنترل آن مبتنی بر فناوری شبکه و رایانه است و محتوای بیشتر درس‌های آن الکترونیکی است و نظام ارزشیابی و نظارت آن نیز هوشمند (الکترونیکی) است.
مدرسه هوشمند “دانش‌آموز– محور” است و در آن معلم نقش هدایتگر را دارد. دانش‌آموز بر منابع موجود در مدرسه یا شبکه‌های اطلاع‌رسانی بیرونی نیز دسترسی دارد و در استفاده از منابع برای درس‌های خود آزاد است. او از دو نوع محتوا استفاده می‌کند: محتوای الکترونیکی – و محتوایی که معلم تولید می‌کند.
ارتباط والدین با این مدرسه “بر خط” (online) است و از طریق اتصال به‌وسیله تلفیق‌کننده یا مودم (modem) به رایانه مرکزی مدرسه، این امکان رادارند که با مدیر یا معلمان مدرسه ارتباط پیدا کنند و از وضعیت تحصیلی فرزند خود آگاه شوند.
بانک اطلاعاتی مدرسه باید با استانداردهای روز جهان مطابقت داشته باشد. کتابخانه این مدرسه، یک کتابخانه الکترونیکی است و دانش‌آموز می‌تواند به‌صورت “برخط” (online) از آن استفاده کند. محیط‌های گفت‌وگو، بحث و پرسش و پاسخ به‌صورت هم‌زمان و ناهم‌زمان در این مدرسه فعال است.
در مدارس پیشرو و هوشمند، مسائلی از قبیل افت تحصیلی، ترک تحصیل، گریز و بیزاری از مدرسه در بین دانش‌آموزان کمتر به چشم می‌آید.
وظیفه مدارس پیشرو و هوشمند آن است که مهارت‌های زندگی را به دانش‌آموز بیاموزد و فرصت تمرین آن‌ها را نیز در کلاس و مدرسه به وجود آورد.
این مدارس جهت ایجاد محیط یاددهی، یادگیری و بهبود نظام مدیریتی مدرسه و تربیت دانش‌آموزان پژوهنده طراحی شده است.
در سیستم مدارس هوشمند، آموزش منحصر به معلم نیست، بلکه محیط یاددهی و یادگیری، کاملاً تعاملی است و دانش‌آموزان نقش اساسی در آموختن مباحث علمی دارند. در این مدارس، استفاده از ابزارهای الکترونیکی، موجب تفهیم بهتر مطالب درسی و صرفه‌جویی در وقت می‌شوند.
اگرچه طرح ایجاد و گسترش مدارس هوشمند و پیشرو در جامعه، طرحی مدرن است ولی نتیجه بخشی این قبیل طرح‌های مدرن، روش اجرایی و مدیریتی مدرن می‌طلبد، در غیر این صورت، نوعی سرخوردگی مدیریتی ایجاد می‌شود.
تأکید بر مهارت‌های فکر کردن، تدریس ارزش‌ها، فراهم کردن محیط یاددهی و یادگیری تعاملی، فراهم کردن انواع شیوه‌های آموزشی برای استعدادهای مختلف، آگاهی دادن به اولیاء در مورد آنچه در مدرسه واقع شده است و فراهم کردن فرصت‌های همکاری افراد جامعه با مدرسه، ازجمله راهبردها و خط‌مشی‌های مدارس هوشمند به شمار می‌رود.
در مدارس هوشمند، تمام دانش‌آموزان، مفاهیم آموزش را درک می‌کنند تا مقصود از آموزش خود را بدانند. از وظایف و مسئولیت‌های خود در جامعه آگاه می‌شوند.
معلمین این نوع مدارس باید چگونه باشند؟
معلمین مدارس هوشمند الزامی به متخصص بودن در حوزه IT ندارند بلکه باید بتوانند از سیستم این مدرسه مطلع باشند و از امکانات آن خوب استفاده کنند. به‌عنوان مثال یک معلم این نوع مدارس باید خوب بداند که منابع در کجاها وجود دارند که وقتی دانش‌آموز سؤالی مطرح کرد وی را به منابع مورد نظر راهنمایی کند.
آگاهی از IT توسط معلمان چه تأثیری می‌تواند برای ارتفاع سطح کیفی مدارس داشته باشد؟
هدف آموزش‌وپرورش در هزاره سوم سوق دادن فضای آموزشی به سمت آموزش کارآفرینی است لذا بدون وجود اینترنت و دسترسی به ابزار فناوری اطلاعات و ارتباطات امکان رسیدن به این هدف وجود ندارد لذا لازم است تمام معلمین عزیز و گرامی ما اینترنت را ابزار یادگیری خود و انتقال تجربیات خود به دیگران بدانند و کل جهان را خانواده‌ای ببینند که می‌تواند تجربیات خود را از هر کشوری به کشور دیگر انتقال دهد. وظیفه معلم در هزاره جدید آن است که آشنایی با اینترنت و زبان انگلیسی را جزو برنامه‌های کلیدی و اساسی خود قرار دهد.
استفاده از دانش روز و اطلاعات اینترنت چگونه در مدارس امکان‌پذیر می‌شود؟
توسعه ICT (فناوری اطلاعات و ارتباطات) در حوزه آموزش‌وپرورش باید به سمت مدرسه محوری هدایت شود زیرا در نهایت این دانش‌آموزان هستند که می‌باید از طریق مدرسه خود به سایر نقاط و منابع اطلاعاتی در اطراف جهان وصل شوند بنابراین اگر مدرسه وب‌سایت مناسب داشته باشد و تمام درس‌ها و تست‌ها و ابزار کمک‌آموزشی نرم‌افزاری خود را بر روی آن قرار دهد که دانش‌آموزان بتوانند با ارتباط به وب‌سایت نیاز اطلاعاتی‌شان را برطرف نمایند بهترین حالت خواهد بود.
متأسفانه در بعضی مدارس ما کامپیوتر و امکان دسترسی به اینترنت هست ولی هزینه‌ای برای ایجاد یک وب‌سایت و تولید محتوا و به‌روزرسانی آن وجود ندارد که این یک چالش عمده است که باید هر چه زودتر حل شود.
برای آماده‌سازی بچه‌ها در مقطع زیر دبستان و دبستان برای ورود به مدارس هوشمند چه کارهایی لازم است؟
در کشور ما هنوز در حوزه توسعه آموزش‌وپرورش و حتی آموزش‌های عالی سیاست‌گذاری مشخص و درستی صورت نگرفته است لذا اولین اقدام آن است که طبق سند راهبردی توسعه ICT در وزارت آموزش‌وپرورش، سیاست و راهبرد مشخص شود در آن صورت می‌توان فهمید که چگونه مدرسه‌ای هوشمند ساخت تا از زیر دبستان تا آموزش عالی از آن استفاده کنند.
نبود چنین راهبردها و سیاست‌هایی باعث شده تصمیمات در این حوزه وابسته به افرادی باشد که مسئولیت قطعی این کار را دارند و با رفتن آن‌ها و آمدن مسئول جدید همه کارها دوباره از اول تکرار می‌شود.
آموزش IT به‌صورت کلان و زبان انگلیسی باید جزو اولویت‌ها و سیاست کلان سیستم آموزشی کشور باشد با توجه به اینکه زبان انگلیسی یک زبان بین‌المللی است و بسیاری از مطالب موجود در اینترنت به زبان انگلیسی است از طرف دیگر لزوم سوق یافتن به سمت آموزش الکترونیکی و مدارس هوشمند ما را ناچار می‌سازد که این دو مسئله را در سیستم آموزشی کشور قرار دهیم.
اولین مدارس هوشمند در چه کشوری و توسط چه کسی ساخته شد؟
گفته می‌شود اولین مدارس هوشمند در سال 1996 در انگلستان تأسیس شد و سپس مالزی در برنامه توسعه خود در پروژه «بیست بیست» مدارس هوشمند را جزو یکی از برنامه‌های ارسالی خود قرار داد.
برای ایجاد مدارس هوشمند چه مسائلی باید در نظر گرفته شود و اصولاً تأسیس این نوع مدارس نیازمند چه زیرساخت‌ها و لوازمی است؟
برای ایجاد این نوع مدارس ابتدا باید یک برنامه درازمدت را مدنظر داشت به‌عنوان مثال مدرسه‌ای که امروز به نام هوشمند ایجاد می‌شود ممکن است حتی بیشتر از 10 سال طول بکشد تا ابزار خود را که شامل زیرساخت ارتباطی، محتوای مناسب، آموزش معلمین، تغییر روش‌های آموزشی و فرهنگ‌سازی والدین است کامل کند.
شکل این نوع مدارس هم از نظر فیزیکی یعنی چیدمان صندلی‌ها و کلاس‌ها و هم از نظر معماری و شکل ساختمان متفاوت است و باید فضا به‌گونه‌ای ایجاد شود که دانش‌آموز به‌راحتی بتواند آزمایشگاهی را نیز در کنار میز درسی خود داشته باشد.
از سوی دیگر معمولاً در این کلاس‌ها معلم نقش راهنما را داشته و بیشتر کار از طریق درگیر کردن دانش‌آموز با مطالب انجام می‌شود.
این نحوه آموزش باعث می‌شود که هر دانش‌آموز مطالب مورد نظر را هم از نظر تئوری و هم عملی درک نماید و بداند که اگر در آینده به مشکلی برخورد کرد از چه جایی دسترسی به اطلاعات برای رفع مشکل خواهد داشت.
اهداف در نظام آموزشی سنتی و هوشمندانه چه تفاوتی دارد؟
در نظام آموزشی سنتی افزایش اطلاعات دانش‌آموز و معلمین هدف بوده است یعنی نظام به دانش‌آموزی که وارد مدرسه می‌شد باید فقط اطلاعات می‌داد و هرگز تصور اینکه خود دانش‌آموز نیز مولد باشد وجود نداشت اما این اهداف به‌کلی در حال از بین رفتن است، هدف جدید در نظام‌های آموزشی، آموزش برای اطلاعات نیست بلکه آموزش برای کارآفرینی است به‌طوری که دانش‌آموز در هر مقطع زمانی که مدرسه را رها نماید بتواند وارد محیط کار شود.
در کشورهای معدودی که مدارس هوشمند دارند نتایج خوبی در این زمینه به دست آورده‌اند. در کشور ما نیز که چندین مدرسه هوشمند در چند سال گذشته راه‌اندازی شده فضای فرهنگی خوبی را به وجود آورده ولی تعداد مدارس ایجاد شده در مقایسه با آنچه باید باشد بسیار اندک است.
این مدارس با چه مشکلات و چالش‌هایی روبرو هستند؟
گرانی سیستم‌های آموزشی در هر سه بخش زیرساخت، تولید محتوا و نیروی انسانی از مشکلات عمده و جدی آن می‌باشد. در زیرساخت هنوز شبکه پرسرعت اینترنت، آن‌گونه که در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه هست در کشور ما وجود ندارد در همین حوزه نبود نرم‌افزارهای قوی و سیستم‌های نرم‌افزاری مدیریت آموزشی به‌وفور به چشم می‌خورد، در بخش تولید محتوا فعالیت بسیار محدودی انجام شده که قطعات محتواهای تولیدشده پاسخگوی نیازهای حال و آتی این نوع مدارس نیست.
شکل بعدی نبود نیروی انسانی متخصص در این حوزه است که هنوز سیستم آموزشی برای تولید چنین نیروی انسانی در کشور ما تعریف نشده است لذا پیش‌بینی می‌شود که سرعت توسعه مدارس مجازی و هوشمند در کشور ما زیاد باشد اما جای بسی امیدواری است که قدم‌های اول برداشته شده است.
