در نوروز بسیاری از مردم ترجیح میدهند تا به سفر بروند و از فرصت پیشآمده جهت مشاهده شهرها و کشورهای دیگر استفاده کنند. پرسش اینجاست که آیا این سفر میتواند منجر به تغییرات روان شناختی در روان و شخصیت شود؟
شخصیت نشاندهنده یک سری اهداف بلندمدت است که مردم برای رسیدن به آن تلاش میکنند. ویژگیهایی که بهعنوان شخصیت در نظر میگیریم ملاکهایی هستند که اختلاف بین مردم را توصیف میکنند. اهدافی که هر فرد برای رسیدن به آنها تلاش میکند آنهایی هستند که ما بخشی از طبیعت بشری در نظر میگیریم. برای مثال، بعد اصلی باز بودن برای تجربه نشاندهنده هدف عمومی برای درگیر شدن در تجربیات جدید است. بعضی افراد این هدف را متعهد میدانند و ازاینرو باز بودن برای تجربه بسیار بالا هستند. دیگران هدف خود را در محیطهای آشنا باقی میگذارند و ازاینرو باز بودن برای تجربه کم است.
شخصیت چیست؟
شخصیت مانند هر جنبه دیگری از روان شناسی انسان، ترکیبی از عوامل بیولوژیکی و تجربیاتی است که بر این اهداف تأثیر میگذارد. مطالعه تجربیاتی که شخصیت را تحت تأثیر قرار میدهند دشوار است، زیرا نیاز به شناسایی تجربیاتی دارد که بر شخصیت تأثیر میگذارد و در طول زمان به مطالعه افراد میپردازد که چگونه این تجربیات منجر به تغییر در شخصیت میشود.
مقاله جالبی زیمرمن و فرانتس ناییر در شماره 2013 مجله روان شناسی شخصیت و روان شناسی اجتماعی نشان میدهد که چگونه سفرهای طولانی بر رشد شخصیت دانشجویان آلمانی تأثیر گذاشته است. بعضی از دانشجویان در یک کشور دیگر برای یک دوره طولانی موردمطالعه قرار گرفتند، درحالیکه گروه کنترل در دانشگاه بودند، اما در خارج از کشور تحصیل نمیکردند. محققان علاقهمند بودند که چگونه این دوره سفرهای طولانی بر شخصیت تأثیر گذاشت و افراد جدید شبکه اجتماعی تحت تأثیر تغییرات شخصیتی قرار گرفتند.
قبل از دوره سفر از همه شرکتکنندگان آزمون شخصیت نئو گرفته شد و پس از بازگشت از سفر (پس از مدتزمان مشابه برای دانشجویانی که سفر نکردند)، این اندازهگیری دوباره انجام شد. نتایج جالب بود دانشجویانی که به سفر رفته بودند نسبت به دانشجویانی که سفر را ترجیح نداده بودند برونگراتر بودند و این دسته در نمره وظیفه شناسی نیز نمرات بالاتری داشتند، دانشجویانی که به سفرهای متعدد رفته بودند نیز در مقیاس باز بودن نسبت به تجربه نمره بالایی داشتند.
در بازگشت از سفر مجدداً آزمون شخصیتی گرفته شد نتایج حاکی از افزایش نمرات در مقیاسهای توافق پذیری (نشاندهنده انعطاف در همراهی با نظرات دیگران)، ثبات احساسی و باز بودن نسبت به تجربه بود. این تغییرات در شخصیت به دلیل تغییرات در شبکههای اجتماعی افراد بهعنوان یک نتیجه از سفر بود. همانطور که ممکن است انتظار داشته باشید، افرادی که سفر نکردهاند یک شبکه اجتماعی مشابه را در طول دوره مطالعه حفظ کردهاند. در مقابل، کسانی که سفر میکردند، تمایل زیادی به دیدار با بیشتر مردم جدید از کشور میزبان و از دست دادن ارتباط با مردم کشور خوددارند. این تغییرات در شبکه اجتماعی بهشدت به تغییرات مشاهدهشده در باز بودن به تجربه و ثبات احساسی مربوط است.
با توجه به نتایج تحقیق زیمرمن و ناییر نیاز به گنجاندن برنامه های سفری در دوران دانشجویی بیشازپیش توصیه می شود، تغییرات شخصیتی تا 25 سالگی به دلیل قابلیت انعطافپذیری بالای نورونی (نوروپلاستیسیتی) میتواند اتفاق بیافتد هرچند که بعدازآن نیز تا پایان عمر این انعطافپذیری نورونی تا حدودی ادامه دارد ولی تغییر در سنگ بناهای شخصیتی (طرحوارهها) اگر نگوییم غیرممکن بسیار دشوار است.
کشور ما با توجه به تنوع قومی و فرهنگی فرصت خوبی را برای افراد فراهم میکند تا با آشنایی با این تفاوتها و گوناگونی قومی و فرهنگی فرصتی را برای رشد شخصیتی بهتر فراهم کنند و درک مناسبی از خود و دیگری بیابند. این مهم با تعامل بین دانشگاههای سراسر کشور میتواند اتفاق بیافتد که دانشجو یک یا دونیم سال را در شهر دیگری بگذارند، این اتفاق علاوه بر تأثیرات روان شناختی میتواند منجر به ارتقاء فرهنگی و بهبود دیدگاه گیری (Perspective Taking) در دانشجویان شود.