نوموفوبیا Nomophobia ترس غیرمنطقی بودن از نداشتن تلفن همراهتان است یا عدم استفاده از تلفنتان به دلایلی، مانند عدم وجود سیگنال یا تمام شدن باتری آن. بخشی از نگرانیها شاید غیرمنطقی نباشد ولی میزان و نوع واکنش به آن بیشازحد طبیعی و مورد انتظار است.
نوموفوبیا (Nomophobia)، اصطلاحی است که برای نخستین بار توسط محققان انگلیسی و از سال ۲۰۱۰ رواج پیداکرده است و بهعنوان مخفف عبارت No Mobile Phobia به کار میرود. نوموفوبیا نوعی از بیماری فوبیا است که فرد مبتلابه آن، در صورت دور بودن از گوشی موبایل، اضطراب و نگرانی شدید را تجربه میکند.
کلمه نوموفوبیا یک واژه ترکیبی است که از ترس و وحشت + نداشتن + تلفن + همراه تشکیلشده است. این اصطلاح توسط YouGov که یک سازمان تحقیقاتی مستقر در انگلیس است ساختهشده است. در یک مطالعه که در سال 2008 انجام داده شد، محققان گزارش دادند که 53 درصد از کاربران تلفن همراه زمانی که از تلفن همراه خود استفاده نکردند احساس اضطراب میکردند و بیش از نیمی از کاربران هرگز گوشیهای خود را خاموش نمیکردند. مطالعات بعدی نشان دادهاند که از آن زمان به بعد این ترسها رو به افزایش است.
نشانههای نوموفوبیا چیست؟
فرض کنید یک روز که از منزل بیرون میروید، در نیمهراه به یاد بیاورید که تلفن همراهتان را جاگذاشتهاید. چه احساسی به شما دست میدهد و چه هیجانی را تجربه میکنید. اینیک آزمایش ساده است تا ببینید آیا شما نیز نشانههای این بیماری رادارید یا نه؟
این بیماری یا بهتر است بگوییم اختلال، دارای نشانههایی است که اگر فرد آنها را در خود میبیند، بهتر است نسبت به وضعیت خودآگاهی بیشتری پیدا کند و درصدد برطرف کردن این علائم باشد.
نشانههای جسمی: علائم جسمی از مهمترین و آشکارترین نشانههای این بیماری هستند که ازجمله میتوان به:
- استرس،
- آستانه تحمل پایین،
- تعریق زیاد
- و …
این نشانهها در موقع عدم توانایی در استفاده از تلفن همراه به هر دلیلی اشاره کرد. در این مواقع که فرد از موبایل خود جدا میشود، احتمالاً به تپش قلب، درد قفسه سینه و تندی تنفس دچار میشود.
نشانههای روانشناختی: نشانههای روانشناختی شامل عوامل پیچیدهای ازجمله نوع تفکر فرد و تجربه هیجانهایی میشود که به آن دچار میشود.
دیدگاههای منفی نسبت به خود، عزتنفس پائین، برونگرایی یا درونگرایی شدید، تکانش گری و هیجان خواهی منفی از عواقب بد وابستگی به تلفن همراه هستند. در اینگونه نشانهها فرد تمام هویت خود را در داشتن و همراه بودن تلفن همراه خود میبیند و بدون این وسیله قادر به انجام هیچ فعالیت اجتماعی نیست و دلیل آن این است که این روزها تلفن همراه تنها کاربرد تماس برقرار کردن ندارد و شامل تمام فعالیتهایی ازجمله عکس گرفتن، ذخیره کردن اطلاعات، ارتباط در شبکههای اجتماعی و… میشود؛ که فرد با موبایل خود انجام میدهد و میبینید بیش از نیمی از کاربران تلفن همراه، در صورت تمام شدن شارژ باتری یا به همراه نداشتن تلفن خود دچار اضطراب میشوند و یا هنگامیکه موبایلشان را در منزل جا میگذارند، احساس ترس و استرس به آنها دست میدهد و در موارد شدیدتر ترس از دست دادن تلفن همراه، همیشه ذهن فرد را به خود مشغول میکند.
نشانههای رفتاری: افرادی که دچار وابستگی به تلفن همراه خود هستند، برای پیشگیری از اضطراب، تلفن خود را همیشه فعال نگه میدارند، همیشه با خود شارژ به همراه دارند، شماره تلفنهای متعدد دارند و همیشه به دلیل ترس از گمشدن تلفن، یک تلفن اضافه به همراه دارند.
اگر این بیماری را بگیرم دچار چه مشکلاتی میشوم: عوارض و پیامدهای زیادی برای استفاده طولانیمدت از گوشیهای تلفن همراه و وابستگی به آن مطرحشده است که در اینجا به مهمترین آنها اشاره میکنیم:
عوارض جسمانی: احتمال ایجاد و گسترش تومورهای سرطانی و آسیبپذیری بدن در برابر عوامل بیماریزا، اختلالات خواب، فراموشی، سردرد و افسردگی، احساس داغی در داخل سر، افزایش احتمال ابتلا به آلزایمر و بروز مشکلات ژنتیک ازجمله اصلیترین آسیبهای جسمانی است که فرد دچار این وابستگی، به آن مبتلا میشود.
حتی بروز اختلالات جنسی و کاهش توان باروری و نهایتاً ناباروری نیز از عواقب ناخوشایند این بیماری عنوانشده است. به دلیل استفاده زیاد و طولانیمدت از دستها، خطر ابتلا به التهاب مفاصل انگشتان نیز بیماری شایعی در این افراد است.
پیامدهای اجتماعی: وابستگی به تلفن همراه منجر به اختلال در درس خواندن، فعالیتهای روزانه، کار، روابط خانوادگی وزندگی اجتماعی میشود. فرد دچار اختلال را از جمع روابط صمیمانه خانوادگی دور کرده و باعث میشود هوشیاری کمتری نسبت به محیط اطراف خود داشته باشد. فرد با گذراندن ساعتهای زیادی با تلفن همراه خود کمکم علاقه خود را به محیط اطراف از دست میدهد.
درمان نوموفوبیا چیست؟
راههای درمان متعددی برای درمان این وابستگی و کاهش پیامدهای منفی آن وجود دارد؛ اما در همه این راههای درمان سعی میشود که به بیماری که این علائم را دارد آموزشهای مبتنی بر کاهش استرس و راهکارهای جایگزین کردن موبایل آموزش داده شود. بهترین راهحلی که میتوان برای درمان نوموفوبیا مطرح کرد این است که شخص نیاز خود به تلفن همراه را کم کند و کمکم سعی کند این وسیله را غیر از مواقع لزوم از خود دورنگه دارد.
البته در زندگی امروز این امر بسیار سخت و تقریباً غیرممکن است؛ اما باید سعی شود تا وابستگیهای روانی به این دستگاه را از بین برد.
برخی از رایجترین راهکارها شامل موارد زیر میشود: آموزش آرامش ذهنی: در این روش به بیمارانی که دچار علائم جسمی ازجمله تپش قلب، گرفتگی عضلات و…میشوند راههایی ازجمله کاهش اضطراب آموزش داده میشود که شامل تمرینهای آرامسازی بدن و دور کردن تنش عضلانی است.
آموزش این تفکر که موبایل یک وسیله است و نه چیز دیگر: مثلاً به بیماران آموزش داده میشود اخبار روزمره را از روی تلفن همراه خود پیگیری نکنند و تنها برای برقراری تماس از آن استفاده کنند.
آموزش راهحل جایگزین: به بیشتر مبتلایان توصیه میشود همیشه همراه خود یک کارت تلفن داشته باشند تا هر وقت که نتوانستند از گوشی تلفن همراهشان تماس بگیرند، از آن کارت استفاده کنند.
در ضمن فهرستی از مخاطبان و شماره تلفنهای افرادی که با آنها در ارتباط هستند را تهیه نمایند تا در صورت گم کردن تلفن همراه با آنها در ارتباط بمانند. در نظر گرفتن ساعت مشخص برای فرد: باید سعی کرد تا استفاده فرد را از این وسیله محدود کرد و تنها وقتی از آن استفاده کند که نیاز به زنگ زدن داشته باشد.
برای مثال میتواند بازیهای گوشی را پاک کند یا از برنامههای اینترنتی آن کمتر استفاده کند. لزومی ندارد که شبها اخبار را از اینترنت بگیرد، باید فرد تنها به گوشی خود بهعنوان یک وسیله ارتباطی ساده نگاه کند و یا اینکه بهجای عضویت در چندین شبکه اجتماعی حداقل در یک شبکه فعالیت داشته باشد.