کارل گوستاو یونگ

نظریه کارل گوستاو یونگ، مانند فروید یک ساختمان سه‌بخشی برای روان را پیشنهاد می‌کند، ایگو (خود) یا ذهن هوشیار بخشی از آن است. مفهوم او از ناهشیاری فردی به آن دست از چیزهایی اطلاق می‌شود که می‌تواند از روی میل برای آگاهی به هشیاری آورده شود مثل، خاطراتی که از موضوع‌های خاص در ابتدا روز اتفاق افتاده به خاطر می‌ماند یا احساسی که از یک لباس که قبلاً پوشیده بودیم در حافظه قرار می‌گیرد.

مفهوم کارل گوستاو یونگ از ناخودآگاه جمعی، عبارت از چیزی که به معنای روح جمعی بوده و مورداستفاده فیلسوف لوسین لوی برول نیز قرار داشته ازنظر دورکیم «یگانگی اجتماعی» نامیده می‌شود و به عبارتی افراد جهت شکل‌دهی گروهی برای موجودیت جسمانی کنار یکدیگر ترکیب می‌شوند و این نظر همچنین شبیه به پی یر تیل هارد دو چار دین تحت عنوان «نوس فره» در متون فرانسه برای شبکه یک پارچه موضوعات مرتبط به اقتصاد و فیزیک است می‌باشد.

نظریه گایا جیمز لولاک به این معناست که سیاره زمین به‌عنوان کامل‌کننده موجودات زنده است که می‌تواند به‌عنوان شرح کاملی از عقیده مشابه یونگ باشد. ناهشیار جمعی به گفته وی اصرار بر تأثیرات تصاویر آغازین یا خاطرات نیاکان دارد که مربوط به تبار حیوانی و انسانی می‌باشد. گرچه ناهشیار جمعی نمی‌تواند به‌طور مستقیم مشاهده بشود، شواهد حضور او و نفوذ آن نمی‌تواند در نتایج فعالیت‌های ما برای خودمان و دیگران بررسی بشود. بعضی از انواع تجارب اختصاصاً موجب بینش‌های قوی به سمت حضور ناهشیار جمعی شامل پدیده (انگار که بوده)، تجارب نزدیک مرگ و عشق در اولین نگاه می‌شود.

یونگ به محتوای ناهشیار جمعی به‌عنوان آرکی تایپ‌ها یعنی تمایلات درونی برای تجربه و آزمایش چیزهایی در شیوه‌های معین که در سازمان تجارب انسان وجود دارد اشاره می‌کند. وی معتقد است که آرکی تایپ‌ها به‌مثابه مفهوم سائق در نظریه فروید است. به‌عنوان‌مثال آرکی تایپ‌ها ما در «نمادی از مادر اولیه انسان‌ها» «حوا» در فرهنگ مغرب زمین است. وی آرکی تایپ‌های متعدد مانند مرگ، تولد، تولد دوباره، خدا و تعدادی دیگر را شناسایی کرد. حدود سال 1931 تا 1934 او درمان بر اساس نظریه نوبل لورت ولفگانگ پاولی که شامل تحلیل حدود سیصد رؤیای پاولی بود پیشنهاد کرد که جنبه ماهیت آرکی تایپ سمبل‌های ریاضی را مدنظر قرار داشت.

یونگ برخلاف فروید از «تفسیر کاهشی» استفاده کرد. او اظهار داشت که عوامل روان‌شناختی، نمی‌توانند برحسب ارتباطات علمی و نیز برحسب ناهشیار محاسبه شوند. یونگ مثل فروید معتقد بود وجود انسان اساساً دوجنسی است و فرایندهای اجتماعی ساز فرهنگ محور ایجاد هویت زنانگی و مردانگی را شکل می‌دهند.

تصور می‌شود انیما، ناهشیار جمعی بخش زنانه روان مرد را (مثل احساسات) را منعکس می‌سازد، درحالی‌که انیموس، ناهشیار جمعی بخش منطقی روان زن (مثل منطق و استدلال) را نشان می‌دهد. پرسونا یا نقاب در اصل به صورتکی گفته می‌شود که بازیگران به چهره می‌زدند تا چهره یا نقشی متفاوت را به تماشاگران نشان دهند. یونگ واژه را به همین معنا بکار برده است، پرسونا صورتکی است که بر چهره می‌گذاریم تا خود را چیزی جز آنچه هستیم بنماییم؛ و این مانند نقش بازی کردن، اتخاذ رفتارها و گرایش‌های خاصی است که پاسخگوی نیازهای موقعیت‌های متفاوت یا افراد مختلف باشد.

تفکر کارل گوستاو یونگ در مورد پویایی روان، تحت نفوذ فیلسوفی به نام نیچه است که هر دو تحت نفوذ «فردگرایی بنیادی» شوپنهاور بودند- روشی که در آن نیروهای زمان و فضا، بی‌همتایی فرد را تعریف می‌کنند که ریشه رویکرد یونگ به پویایی روان در آن واقع است. اظهارات یونگ به‌وسیله سه اصل، هدایت می‌شوند. اصل تضاد که می‌گوید هر آرزویی حاکی از مخالف آن است.

کارل گوستاو یونگ تضاد بین عبارات (مثل خوب-بد، شادی-غم، عشق-نفرت) را منبع لیبیدو یا انرژی روانی می‌داند. اصل دوم هم ارزی است و به درجه‌ای که شخص وجود حالات متضاد را تشخیص می‌دهد، اشاره دارد. اگر شخص وجود نیروهای متضاد را تشخیص را تشخیص دهد، پتانسیلی برای رشد می‌یابد.

اگر حالت ویژه‌ای انکار یا سرکوب شود، جلوی رشد شخصی گرفته می‌شود. انکار یا سرکوبی آرزوها سبب تشکیل عقده می‌شود. مفهوم عقده یونگ، اصلاح عقده‌ای است که ابتدا توسط جوزف بروئر مطرح شد. جوزف بروئر یکی از همکاران فروید بود که بعداً درزمینهٔ تقدم سائق‌های جنسی با فروید اختلاف‌نظر پیدا کرد. مقصود از عقده مجموعه‌ای از عواطف و خاطره‌ها و اندیشه‌های مربوط به موضوعی مشترک است.

کارل گوستاو یونگ پیشگام استفاده از «تداعی کلمه» در محتوی درمانی برای تعریف وجود عقده‌هاست. او استدلال کرد که وقتی کلمه مشخصی «مثل پدر» موجب واکنش کلامی تأخیر شده بیمار می‌شود و یا سبب تغییراتی درتنفس یا وضع بدن می‌شود، این کلمه عقده‌ای را نشان می‌دهد. اصل سوم یونگ، افت است. آنتروپی یا افت با افزایش سن، افزایش می‌یابد و سبب کاهش انرژی روانی یا لیبیدو می‌شود.

هدف زندگی، فهمیدن «خود» است. خود، هدف نهایی زندگی است. خود نیز الگوی کهنی است که نمایانگر یگانگی و هماهنگی اجزای شخصیت و همانندسازی فرایندهای هشیار و ناهشیار است. رویکرد سوم کارل گوستاو یونگ بر مفهوم هم‌زمانی استوار بود-عقیده ای که رویدادها بدون علت می‌توانند به هم مربوط شوند، مثل زمانی که دوستان نزدیک گزارش می‌کنند که رؤیاهای مشابهی را دیده‌اند.

بسیاری از روان شناسان معتقدند مردم در شباهت دو رویداد هم‌زمان اغراق می‌کنند. مثلاً فرضیه «6 درجه آزادی» میلگرام پیش‌بینی می‌کند که دو فردی که از هر نقطه جهان به‌صورت تصادفی انتخاب شوند می‌توانند با یکدیگر از طریق زنجیره کوچک دوستان یا توالی‌ها ارتباط برقرار کنند، حتی اگر فقط 6 نفر باشند.

کارل گوستاو یونگ به «نگرش‌ها» و «کنش‌ها» به‌مثابه عملکرد هشیاری و ناهشیاری از آگاهی توجه کرد. وی اظهار داشت که دو نگرش اصولی وجود دارد: درون‌گرایی و برون‌گرایی جهت‌یابی به‌طرف تجارب عینی است. این تفاوت‌ها موضوعاتی وسیع‌تر از درک عمومی از درون‌گرایی می‌باشند همان‌گونه که این ویژگی همراه با خجالت و شرم و انزوای اجتماعی و برون‌گرایی با خوش‌مشربی و اجتماع‌پذیری نشان داده می‌شود.

کارل گوستاو یونگ معتقد بود که هرکسی نیز به‌عنوان مالک هر دو نگرش که بر اساس اصل تضاد است هدایت می‌شود. این ناهشیاری از برون‌گرایی درونی شده هست و ناهشیاری از درون‌گرایی، برون‌گرایی می‌باشند. آیا ما درون‌گرا هستیم یا برون‌گرا، ما نیاز به ارتباط با دنیای بیرونی و درونی داریم، وی پیشنهاد کرد که 4 راه اساسی یا کنش اساسی وجود دارد که ما از آن‌ها استفاده می‌کنیم: احساس، تفکر، بینش و درک حسی. وی معتقد است که اغلب مردم یکی یا دو تا از کنش‌ها را رشد می‌دهند، اما هدف رشد فردی باید استفاده از همه 4 اصل باشد.

کارل گوستاو یونگ معتقد بود نگرش‌ها و اعمال در سه شیوه تعامل دارند. آن‌ها ممکن است با یکدیگر مخالف باشند، جای همدیگر را بگیرند و یا باهم ترکیب شوند. ترکیب نگرش‌ها و اعمال، اساس هشت نوع روان‌شناختی کارل گوستاو یونگ را تشکیل می‌دهد. این 8 نوع بعداً توسط کاترین بریگز و دخترش ایزابل مک کلوی میزر (نمایشنامه‌نویس و رمان‌نویس) توسعه یافت.

تأثیر محدود کارل گوستاو یونگ در جریان روان‌شناسی معاصر موردبحث بوده بانفوذ قابل‌توجه مانند پژوهش فوق که در یادداشت‌های تئولوژیکال پائول تیلیچ و دو مینیکن پدر ویکتوروایت و برای آن دلایل منطقی وجود دارد؛ مانند روان تحلیلی فروید تعدادی از مفاهیم یونگ نمی‌تواند تعریف و حتی اندازه‌گیری بشود.

همچنین مفهوم ناخودآگاه جمعی یونگ، از چنان ساختاری برخوردار هستند که اندازه‌گیری آن غیرممکن است. متعاقباً با استثنا چشمگیر فهرست ارزیابی می ریز-بریگز یک ضعف از ارزشیابی صحیح از پیش‌بینی‌های متعدد که ممکن است نظریه را صحیح ارزیابی کند وجود دارد؛ مانند فروید، یونگ یک چارچوب برای توضیح هر جنبه از تجارب انسانی را پیشنهاد داده است.

درون یک سرزمین که مملو از اندیشه‌هاست معمولاً با دامنه‌ای از موضوعات فراروان‌شناسی، فرا طبیعی. تجارب خارج از حواس روبرو هستیم. بعلاوه فرمول‌هایی که از یک نظریه با وسعت زیادی از اصطلاحات را غیرقابل درک دانسته و نفوذ کمتری بر خواننده داشته باشند، حتی گاهی اوقات این مفاهیم کلیدی ناسازگار هستند.

در کتاب «مقاله‌هایی در روان‌شناسی انرژی را منتقل می‌کند.» (ص:5) و سه صفحه بعد می‌گوید: سمبل‌ها تظاهر انرژی روان اضافی هستند. در جای دیگر (کتاب بشر امروزی در پژوهش روح 1933) تکرار واقعات وجود دارد. هشیاری به‌عنوان ارتباط محتوای روانی برای ایگو (خود) تعریف‌شده است تا جایی که آن‌ها به‌وسیله خود حس شوند. پنج صفحه بعد نوشته: به‌وسیله خود من یک عقده از باز نمایه‌ها که تشکیل مرکزیت خود من از آگاهی را آشکار می‌کند، مشخص می‌شود.

گروهی از مخالفین معتقدند که نظریه یونگ جنبه کیمیا و عرفانی دارد و از مطرح کردن آن در علم روان‌شناسی اجتناب می‌کند و آن را آش شله‌قلمکار می‌داند که مفاهیمش غیرقابل تعریف است.

کارل گوستاو یونگ می‌گوید:

این نظریه‌ها خیلی پلید هستند. درست است که ما نیاز به نقطه‌نظرهای معین ازنظر مکاشفه‌ای و جهت‌یابی آن‌ها داریم اما باید همیشه آن‌ها را موردتوجه قرار داده به‌صرف کمکی که می‌تواند در هر زمان کتاب ما باشد.

برخی از کتاب های کارل گوستاو یونگ که به فارسی ترجمه شده اند:

• صور مثالی و ناخودآگاه جمعی
• روان‌شناسی ضمیر ناخودآگاه
• روان‌شناسی و دین
• روان‌شناسی و کیمیاگری
• کتاب قرمز
• ضمیر پنهان
• رویاها