گونه‎های مشرب خوش و شوخ‌ طبعی

مشرب خوش و شوخ‌ طبعی در حکم مغناطیسی است که همهٔ گوش‌ها و اذهان را به خود جلب می‌کند؛ و خنده، زبانی جهانی است که وقتی کلمات از عهده برنمی‌آیند، از موانع فرهنگی عبور می‌کند. مسلماً «کوزینس» اولین کسی نبود که از مشرب خوش به‌عنوان روشی مقابله‌ای استفاده نمود. انسان از روزی که احساس کرد اگر خودش را غلغلک بدهد خنده‌اش می‌گیرد، از مشرب خوش استفاده کرده است. یونانیان قدیم، مشرب خوش را یک فضیلت می‌دانستند. ازجمله افلاطون معتقد بود که مشرب خوش، پرورش‌دهنده­ی روح و روان است و آن را به‌عنوان عاملی التیام‌بخش توصیه می‌کرد. از یونان باستان بود که تئاتر و ازجمله کمدی شکل گرفت که تا به امروز نیز ادامه دارد. در بسیاری از مذاهب و ادیان الهی، به مشرب خوش تأکید شده است. درواقع مشرب خوش به‌عنوان دارویی التیام‌بخش در تمامی فرهنگ‌های روی زمین ریشه دوانده است، از بومیان آفریقا گرفته تا سرخپوستان آمریکا، همگی به مشرب خوش بها می‌دادند. چنین به نظر می‌رسد که مشرب خوش و ویروسی که در اثر این مشرب نابود می‌شود، هر دو واگیردار هستند.

دکتر «ریموند مودی»، تحت تأثیر قدرت التیام‌بخشی مشرب خوش و شوخ‌ طبعی در سال 1978 اقدام به مطالعه کتاب‌های مختلفی در همین زمینه نمود. ازجمله اطلاعاتی که به دست آورد مطلبی است که در ادامه شرح داده‌ایم.
در سال 1260، یک پزشک روشنفکر و پیشرفته­ ی فرانسوی به نام «هانری دوموندویل» به رابطه­ ی مهمی میان احساسات مثبت و سلامتی پی برد. او به بستگان و دوستان و بیمارانش توصیه می‌کرد که برای آن‌ها لطیفه بگویند، با آن‌ها مزاح کنند و آن‌ها را بخندانند.

پادشاهان اروپایی نیز در سال‌های دور، همیشه کسانی را در قصر خود داشتند که آن‌ها را می‌خنداندند. شاید مشهورترین این بذله‌گویان، «ریچارد تارلتون» بود که در دربار ملکه الیزابت اول خدمت می‌کرد و می‌گویند که او بیش از گروه پزشکی ملکه، به‌سلامتی او کمک کرد.

به‌رغم بررسی‌های مختلفی که درباره­ی مشرب خوش به‌عمل‌آمده، هنوز میان کارشناسان، بر سر این‌که مشرب خوش به‌راستی چیست، وحدت نظری وجود ندارد. درواقع هنوز تعریف واحد و جامعی از آن ارائه نشده است. به اعتقاد اغلب صاحب‌نظران، مشرب خوش، به‌خودی‌خود یک احساس مثبت نیست، اما می‌تواند منجر به احساسات خوب شود که ازجملهٔ آن‌ها می‌توان به شادی، سعادت، خوشی، عشق، امید، ایمان و قدرت اراده اشاره کرد مشرب خوش یک رفتار نیست، گر چه می‌تواند اقدامات و رفتارهایی از قبیل تبسم و خنده را به وجود آورد. بااین‌حال می‌توان گفت که مشرب خوش و بذله، یک ادراک و تصور است؛ به‌این‌علت که ممکن است کسی از یک حرف بامزه خنده‌اش بگیرد و دیگری به همان حرف نخندد.

بااین‌حال، با توجه به بعضی از تعاریفی که درباره ­ی مشرب خوش و شوخ‌ طبعی ارائه‌شده، می‌توان گفت که مشرب خوش و شوخ‌ طبعی دارای دو جنبه­ ی اصولی است که به زبان ساده نوعی بده و بستان هستند. یکی آن‌که بذله و مشرب خوش را می‌توان جذب نمود یا آن را تجربه کرد و دیگر این‌که می‌توان آن را ابراز کرد و با دیگران در میان گذاشت. هرکسی به‌گونه‌ای دارای مشرب خوش است، هرچند ممکن است کسی با توجه به تجارب خود منکر این کیفیت باشد. در میان کسانی که درباره­ی مشرب خوش مطالعه کرده‌اند. «مک کی» به سه عاملی اشاره می‌کند که باید وجود داشته باشند تا مشرب خوش و شوخ‌ طبعی شکل بگیرد:

1. منبعی که بتواند محرک بالقوه‌ای به‌حساب آید.
2. شناختی که بتواند این بذله یا مشرب را درک کند.
3. پاسخی که خنده‌دار بودن رفتار یا گفتار را نشان دهد.

بذله‌گویی ( مشرب خوش و شوخ‌ طبعی ) و زدن حرف‌های بامزه و نشان دادن مشرب خوش، انواع مختلفی دارد که در بسیاری از موارد با یکدیگر همپوشی‌هایی پیدا می‌کنند. در ادامه­ی مطلب، به انواع بذله‌ها اشاره‌کرده‌ایم.

1. تقلید و ادای کسی را درآوردن: می‌توان با تقلید از کسی یا چیزی سبب خنده شد. ثابت‌شده است که این رفتار می‌تواند در برخورد و مقابله با استرس مفید واقع گردد، مشروط بر آن‌که به عزت‌نفس خدشه‌ای وارد نکند. برخورد مبالغه‌آمیز با رفتارها و ویژگی‌های شخصیتی، نمونه‌هایی هستند که می‌توان به آن اشاره کرد.
2. طنز: درحالی‌که تقلید و طنز گویی وجوه مشترک فراوان دارند، طنز معمولاً حالت نوشته دارد که اشکالات اجتماعی و شخصی را بیان می‌کند.
3. دلقک‌بازی: در روزگار گذشته، بسیاری از بازیگران سینما با ادا درآوردن و با دلقک‌بازی درصدد خنداندن اشخاص بودند. سرخوردن روی پوست موز، پرتاب کردن بشقاب خامه و بستنی به‌صورت دیگران نمونه‌هایی بود که برای خنداندن دیگران از آن استفاده می‌شد.
4. مسخره‌بازی: نوع دیگر مشرب خوش و شوخ‌ طبعی ، مسخره‌بازی و رفتارهای چرند است. مثل این‌که فیلمی تهیه کنیم که در آن مثلاً پلنگ بستنی بفروشد، یا گاوها پشت فرمان اتومبیل رانندگی کنند.
5. رویدادهای شگفت‌انگیز، طنز و طعنه: اشاره به دو رویدادی است که به‌اتفاق، بذله‌ای را می‌سازند. مثل این‌که کسی برای شما پاکتی بفرستد، آن را بازکنید و ببینید که یک اسکناس یک‌صد دلاری به شما هدیه کرده است و لحظه‌ای بعد پاکت دیگری به دستتان برسد که نشان بدهد مبلغ یک‌صد دلار از حساب بانکی شما برداشت‌شده است.
6. ایهام و جناس: صحبت‌ها و رفتارهای بامزه‌ای هستند که به شکلی مدبرانه، در قالب ایهام بیان می‌شوند. استفاده از یک کلمه با معانی مختلف، نمونه‌ای است که می‌توان به آن اشاره کرد.
7. زخم‌زبان و تمسخر: زخم‌زبان، نوعی بذله‌گویی است که با خود، نیشی به همراه دارد و درواقع خشمی را بیان می‌کند. درواقع می‌توان گفت که زخم‌زبان نوعی انتقام کلامی است. کسی که زخم‌زبان می‌زند، می‌خواهد به طرزی اجتماع پسند، منظور و ناراحتی خود را بیان کند. خیلی‌ها پس‌ازآن که حرفشان را در قالب زخم‌زبان زدند، می‌گویند: «شوخی می‌کنم.»
8. طنز تلخ: و بالاخره می‌توان به طنز تلخ اشاره کرد که معمولاً به شکلی با حادثه­ی مرگ در ارتباط است. بعضی‌ها به طنز تلخ «لاس زدن با موضوع مرگ» می‌گویند. توجه داشته باشید که مرگ، یکی از هراس‌های انسان است و معمولاً سعی می‌شود با حرف‌های خنده‌دار با آن برخورد شود تا از شدت نگرانی ناشی از آن بکاهد.

درست همان‌طور که صاحب‌نظران به انواع مختلف مشرب خوش و بذله توجه کرده‌اند، می‌توان به انواع مختلف شوخ‌طبعی‌ها نیز اشاره کرد. همه به شکلی و در زمینه‌ای شوخ‌طبعی دارند، اما یاددادن شوخ‌طبعی به دیگران ساده نیست. دکتر «ریموند مؤدی» در کتاب «خنده بعد از خنده» به چهار نوع شوخ‌طبعی اشاره‌کرده است:

1. مرسوم و سنتی: در نظام شوخ‌طبعی مرسوم و متعارف، دو یا چند نفر موضوع مضحک و خنده‌داری پیدا می‌کنند، به‌اتفاق درباره‌اش حرف می‌زنند و می‌خندند.
2. مشرب خوش و شوخ‌ طبعی در مهمانی‌ها: در بسیاری از مهمانی‌ها کسانی پیدا می‌شوند که نقل محفل می‌شوند و با حرف‌ها و حرکات خنده‌دار خود دیگران را می‌خندانند. لطیفه و مزاح‌گویی در مجالس و مهمانی‌ها، نمونه‌ای است که می‌توان به آن اشاره کرد.
3. شوخ‌طبعی خلاق. نمونه‌اش را در کسانی می‌یابیم که کارشان نوشتن بذله و لطیفه است. این اشخاص اغلب بسیار بانمک، خوش‌مشرب و به‌شدت خلاق هستند. این‌ها می‌توانند در هر مطلب و هر موضوعی نکتهٔ بامزه‌ای پیدا کنند.
4. آزاده و ورزشکار: و بالاخره به کسانی برمی‌خوریم که می‌توانند به کارهای خودشان بخندند و از انسان بودن خودشان لذت ببرند. آن‌ها با خندیدن به اشکالات و عیوب خود، اغلب در موقعیت شادی به سر می‌برند.

• بیاموزید که زندگی را بیش‌ازاندازه جدی نگیرید: سرپرستار بخش سرطان یکی از بیمارستان‌های بزرگ، به کمک بنیاد «هایت»، مأموریت یافت تا در بخش سرطان بیمارستانی که در آن کار می‌کرد از مشرب خوش برای کمک به درمان بیماران سرطانی استفاده کند. او می‌گوید: «در طبقه‌ای که من در آن کار می‌کنم، از سیاست به خصوصی پیروی می‌کنیم. ما می‌گوییم کارتان را جدی بگیرید اما به خودتان سخت نگیرید.» او معتقد است که باید به خودتان بیش از کارتان بها بدهید.
• برای هرروز خود یک موضوع فرح‌بخش در نظر بگیرید: اگر خوب نگاه کنید، می‌بینید همواره در پیرامونتان موضوع‌های مضحک و خنده‌دار هست که می‌توانید به آن‌ها بخندید. البته مواقعی هست که خندیدن درست و مطلوب نیست. در لحظات و مواقع جدی، خنده و مزاح می‌تواند بی‌ادبی تلقی شود. ازاین‌رو به هنگام خندیدن و مزاح کردن، رعایت احتیاط را بکنید.
• قوهٔ تخیل و خلاقیت خود را افزایش دهید: مشرب خوش و شوخ‌ طبعی ، مزاح کردن و لطیفه گفتن، همیشه اقدامی خلاق است. به این موضوع توجه کافی داشته باشید.

الف) برای افزایش قوهٔ تخیل خود بیشتر کتاب بخوانید و کمتر تلویزیون تماشا کنید.

ب) هر زمان که می‌توانید داستان یا لطیفه‌ای بنویسید

ج) با بچه‌ها بازی کنید. بچه‌ها از قوه­ی تخیل بسیار زیادی برخوردارند. ممکن است برخی از تخیلات آن‌ها به شما هم منتقل شود.

د) به سیاحت و کشف و اکتشاف بها بدهید. کارهای شجاعانه بکنید. به موزه بروید و هنرهای زیبا را تماشا کنید.

ه) چیزی از خود خلق کنید. کتاب آشپزی بخرید و آشپزی کنید. برای روز تولد امسالتان، شخصاً هدیه‌ای بسازید.

برنامه بریزید و به اکناف دنیا سفر کنید. سرگرمی و تفریح جدیدی را شروع کنید. دنیا را به مکان بهتری برای زندگی تبدیل کنید.

• به هنگام توصیف یک ماجرا، یا یک حکایت، از روش‌های مبالغه‌آمیز استفاده کنید: از استعاره‌ها استفادهٔ کنید. استفاده مبالغه‌آمیز از استعاره می‌تواند تولید خنده بکند.
• یک کتابخانه از مزاح‌ها و شوخی‌ها تهیه کنید: یکی از لازمه‌های مقابله، استفاده از منابع موجود است که می‌تواند شامل همه‌چیز بشود. برای لطیفه درمانی، منابع، شامل استفادهٔ همه‌جانبه از کتاب‌ها، نوارها، ویدیوها و حتی اسباب‌بازی‌ها و مثلاً تفنگ‌های آب‌پاش می‌شود. بخشی از اتاق یا منزلتان را به کتابخانه‌ای برای شوخی درمانی اختصاص دهید.
• می‌توانید دفترچه‌ای بخرید و در آن هر لطیفه‌ای را که به نظرتان جالب می‌رسد یادداشت کنید. سوای مطالب نوشتنی، می‌توانید از کارتون‌ها، نوشته‌های جالب، روزنامه‌ها، اشعار عاشقانه و عکس‌های مختلف استفاده نمایید.
• از انواع مشرب‌های خوش استفاده کنید: لطیفه گفتن و بذله‌گویی، تنها یک اقدام برای داشتن مشرب خوش است، هرچند اولین مطلبی است که با شنیدن موضوع مشرب خوش به یاد آن می‌افتیم؛ اما مشرب خوش، تنها محدود به گفتن لطیفه نیست. هر چه دسترسی به انواع مطالب شوخ طبعانه بیشتر باشد، بهتر می‌توان از این ابزار برای مقابله با استرس استفاده نمود. ازجمله سایر روش‌های رسیدن به مشرب خوش می‌توان به سینما، تئاتر، کتاب‌ها، موسیقی، تلویزیون و کمدی اشاره کرد. مشرب خوش و سرگرمی، در ضمن بسیار سازگار هستند، هرچند ممکن است همیشه باهم یکی نباشند. سعی کنید و گوش‌به‌زنگ باشید تا انواع اشکال شوخ‌طبعی را به زندگی‌تان راه دهید.
• به شبکه ­ی شوخ‌طبعی دسترسی داشته باشید: بارها اتفاق می‌افتد که در جریان زندگی روزانه، روحیه‌تان را از دست می‌دهید. به این لحظات توجه داشته باشید. اغلب آن‌ها زودگذر هستند و می‌توانید فکری به حالشان بکنید؛ اما اگر افسردگی و احساس کسالت طولانی‌تر شد،‌ احتمالاً لازم است که از افراد دیگر و کسانی که می‌توانند در این زمینه به شما کمک کنند، مساعدت بگیرید. همه­ی ما، کسانی را می‌شناسیم که می‌توانند ما را بخندانند. حتی گاه، وقتی اسم این اشخاص را می‌شنویم و یا به زبان می‌آوریم، خنده‌مان می‌گیرد. از سوی دیگر تا حد امکان از معاشرت با اشخاص بدبین و بدخلق خودداری نمایید. مجبور نیستید با کشتی آن‌ها به اعماق دریاها بروید.
• بر عزت‌نفس خود بیفزایید: خندیدن در شرایطی که عزت‌نفس پایین است، دشوار می‌نماید. مواقعی هست که همهٔ ما خودمان را چاق، زشت، یا احمق و خرفت ارزیابی می‌کنیم. در این مواقع مسلماً خندیدن و مزاح کردن دشوار می‌شود. در اینجا بد نیست که به قانون اینشتین توجه کنید که همه‌چیز را نسبی می‌داند. حقایق را از افسانه‌ها جدا کنید. همه‌روزه به خودتان تأییدهای مثبت بدهید. خودتان را دوست بدارید و بر توانمندی‌های خود ارج بگذارید.