اختلالات تیک (Tic Disorders): بسیاری از افراد در بعضی موارد حرکات خاصی از عضلات را تجربه می کنند. این حرکات، به نام تیک اغلب روی پلک ها یا صورت تاثیر می گذارد. آنها می توانند در هر جایی از بدن اتفاق بیفتند. در اغلب موارد، تیک ها بی ضرر و موقت هستند. در بعضی موارد، ممکن است به علت اختلال تیک ایجاد شود. این اختلال به طور کلی می تواند با درمان و تغییر سبک زندگی مدیریت شود. تیک حرکات ساده، ژست های ناگهانی، تکراری، سریع، نامنظم و غیر ارادی است که می تواند در عضلات ارادی در هر نقطه از بدن اتفاق بیفتد و معمولا بیش از یک ثانیه طول نمی کشد.
توالی آن با گذشت زمان کم و زیاد می شود و محل آن به طور تریجی از سر به سمت پاها تغییر می کند و همچنین شدت آن از خفیف تا شدید متغیر می باشد. حمله های تیک می تواند به صورت تک تک یا گروهی باشد. دو نوع حرکتی و صوتی تیک که در طیفی بین ساده تا پیچیده قرار دارد. تیک های حرکتی ساده مانند حرکت پره های بینی، پرش های بازو و دست و پرش شانه می باشد. پلک زدن نیز شایع ترین شکل شروع این اختلال می باشد. تیک های حرکتی پیچیده اغلب آرام تر و هدفمندتر است مانند ژست هایی در صورت و دست مثل بالا بردن دست و صاف کردن مو، لمس کردن اشیا، پریدن، چرخیدن و تکرار حرکات دیگران. تیک های صوتی ساده مانند صاف کردن گلو، سرفه، بیرون انداختن آب دهان و غرغر کردن و تیک ها ی صوتی پیچیده مانند برخی کلمات یا عبارات، تکرار برخی کلمات خود (Palilalia)، تکرار کلمات دیگران (Echolalia) و در برخی موارد نادر بیان کلمات زننده (Coprolalia) می باشد. انواع تیک بر حسب ساده یا پیچیده، صوتی یا حرکتی، تعداد، فشار، شدت، تواتر و طول مدت می تواند متفاوت باشد.
- اختلال تورت
افراد مبتلا تیک های حرکتی متعدد و حداقل یک تیک صوتی دارند که باید یک سال طول کشیده باشد. همزمان یودن تیک صوتی و حرکتی لزومی برای تشخیص ندارند و وقوع جداگانه ی آن ها نیز ممکن است. این نوع از تیک قبل از 18 سالگی شروع می شود.
- اختلال تیک حرکتی یا صوتی مزمن
علائم مانند اختلال تیک تورت می باشد و تنها فرق آن ها در این است که در این نوع یا تیک حرکتی وجود دارد یا صوتی.
- اختلال تیک وقتی
این نوع از شروع آن هنوز یک سال نگذشته است و باید قبل از 18 سالگی شروع شده باشد.
قبل از تیک فرد دچار حالت اجبار، تنش، خشکی، ناراحتی یا خارش در محل تیک می شود که حس ناخوشایند و اضطراب نیز وجود دارد که با تیک رفع می شود. بعد از تیک احساس راحتی و رهایی موقتی وجود دارد که بلافاصله آن حس تنش و اضطراب بر می گردد. در نهایت منجر به یک سیکل مداوم، آزار دهنده و ب یپایان می شود که استرس زیادی را به همراه دارد. تیک ها غیر ارادی هستند اما برای مدت کوتاهی می توان به صورت ارادی جلوی آن را گرفت که فشار زیادی به فرد وارد می شود و بعد از آن ممکن است شدت و فشار تیک ها بیشتر شود. خستگی جسمی و روانی تیک ها که در اثر جلوگیری ارادی از آن ها بوجود آمده می تواند بیشتر از خود تیک تمرکز فرد را مختل کند. بر خلاف دیگر اختلال های روانی، تیک می تواند در طول خواب نیز اتفاق بیفتد. برای تشخیص گذاری آن نیازی به مختل شدن عملکرد یا فشار روانی نیست.
فراوانی این اختلال در بستگان درجه اول کسانی که تیک دارند بیشتر است. اختلال در هسته های قاعده ای مغز و چرخه ی کورتیکو استریاتال تالاموکورتیکال که در این چرخه هسته های قاعده ای مغز مانند یک ایستگاه ارتباطی بین فکر، احساس و حرکت می باشد. کژ کاری سیستم دوپامینرژیک در این چرخه، اختلال در ساختار و عملکرد هسته های قاعده ای مغز، وزن کم هنگام تولد و نارس بودن نوزاد از جمله عوامل دخیل در ایجاد این اختلال می باشند. کژ کاری های سیستم ایمنی و التهابی، اختلال وسواس عملی-فکری، پر فعالیتی حرکتی، استرس و اضطراب و رفتارهای مقابله جویانه شدت این اختلال را افزایش می دهند.
شیوع این اختلال در پسرها 2 تا 4 برابر دخترها می باشد. در اواخر دهه ی اول زندگی بیشترین میزان شیوع و در اوایل بزرگسالی کمترین میزان شیوع می باشد. تیک ها ی مزمن 1 تا 2 درصد از کودکان سنین مدرسه و تیک ها ی گذرا یا موقتی 4 تا 24 درصد آنان گزارش شده است. تیک های حرکتی اغلب در 5 تا 7 سالگی و تیک های صوتی 9 تا 13 سالگی آشکار می شوند. این اختلال در تعداد کمی از کودکان و نوجوانان مشکلات شدیدی بوجود می آورد. شیوع اختلال تورت 3تا 8 در هر هزار کودک مدرسه ای است.
- اختلال کمبود توجه/بیش فعالی
- اختلالات اضطرابی
- اختلالات یادگیری
- اختلال افسردگی
- علائم وسواس اجبار
- درمان رفتاری
درمان رفتاری اغلب به عنوان یکی از اولین درمان ها برای تیک توصیه می شود. یکی از انواع اصلی درمان برای تیک ها درمان تمرین برگشت عادت است. با ارائه اطلاعات درباره ی این اختلال جهت شناسایی تیک ها و احساس های قبل از انجام تیک و هنگام انجام آن به شما داده می شود تا بتوانید در آن مواقع به جای انجام تیک از پاسخ جدیدی استفاده کنید.
یک تکنیک به نام “مواجهه و پیشگیری از پاسخ” (ERP) نیز گاهی استفاده می شود. این درمان به شما کمک می کند تا احساس نیاز به انجام تیک را در خود سرکوب کنید.
- درمان دارویی
داروهای متعددی وجود دارند که می توانند به کنترل تیک ها کمک کنند. بعضی از داروهای مورد استفاده در زیر آمده است. Neuroleptics، همچنین به نام antipsychotics، داروهای اصلی برای Tics هستند. آنها با تغییر اثرات مواد شیمیایی در مغز که به کنترل حرکات بدن کمک می کنند، کار می کنند. نمونه هایی از جمله ریسپریدون، پیموزاید و آرپیپرازول هستند.
عوارض جانبی نورولپتیک ها عبارتند از:
افزایش وزن
تاری دید
یبوست
دهان خشک
بعضی از نورولپتیک ها همچنین می توانند اثرات دیگری مانند خواب آلودگی، تکان دادن و تکان دادن داشته باشند.
داروهای دیگر
همچنین تعدادی از داروهای دیگر وجود دارد که ممکن است برای کاهش تیک ها و درمان شرایط مرتبط استفاده شود. شامل:
کلونیدین – دارویی است که می تواند به کاهش تیک و کاهش علائم اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD) کمک کند.
کلونازپام – دارویی است که می تواند به کاهش شدت تیک، با تغییر نحوه عملکرد برخی از مواد شیمیایی در مغز کمک کند.
تترابنازین – دارویی است که می تواند در افراد مبتلا به بیماری زمینه ای ایجاد کند که باعث کاهش حرکات سریع و تکراری شود.
تزریق سم بوتولینوم – با تزریق این سم به محل مورد نظر می توان ماهیچه ها را آرام کرد و از تیک ها جلوگیری کنند، اگر چه اثر آن معمولا تا سه ماه طول می کشد.
- عمل جراحی
یک نوع جراحی به نام تحرک مغزی عمیق می باشد.
با قرار دادن یک یا چند الکترود (دیسک های فلزی کوچک) در ناحیه مغز شما در ارتباط با تیک است. تحقیقات در مورد تحریک مغزی عمیق برای تیک تا به حال نتایج امیدوار کننده ای داشته است، اما درمان هنوز نسبتا جدید است و مطالعات زیادی در این زمینه انجام نشده است.
هنوز هم عدم اطمینان در مورد چگونگی موثر بودن و ایمن بودن آن وجود دارد، به همین دلیل تنها در تعداد کمی از بزرگسالانی که دارای تیک های شدید هستند و به درمان های دیگر پاسخ نداده اند، انجام شده است.
به زودی
به زودی
به زودی
به زودی
