آیا تصاویر، صداها و اشیایی که در محیط هستند باعث حواس پرتی در کودکان شما می‌شوند؟ آیا در انجام دادن تکالیف بی‌توجهی و بی‌دقتی می‌کنند؟ آیا لوازم و وسایل شخصی خود را گم‌کرده و یا جا می‌گذارند؟
پاسخ مثبت به تمام این سؤالات و چندین سؤال دیگر می‌تواند نشانه‌ای بر اختلال بیش‌فعالی یا ADHD باشد که حتماً توسط روان‌شناسان و روان‌پزشکان باید تشخیص داده شود. متخصصین علاوه بر حواس پرتی در کودکان، معیارها و دلایل کافی را بررسی کرده و اگر کودک به‌واسطه این مشکل در امور روزمره، زندگی فردی و اجتماعی دچار اختلال شده باشد، تحت درمان قرار می‌گیرد.
درمان اختلال بیش‌فعالی و نقص‌توجه در کودکان در شاخه‌های زیر صورت می‌گیرد:
- تکنیک اصلاح رفتار و آموزش شناختی
- دارودرمانی
- گفتاردرمانی و پردازش شنیداری
- یکپارچگی حسی
- مکمل‌های غذایی و پرهیز غذایی
- و …
آیا صرفاً حواس پرتی در کودکان می‌تواند دلیلی بر وجود اختلال بیش فعالی یا ADHD باشد؟
اگر با کودک یا کودکانی سروکار دارید که فقط حواس‌پرت هستند و در حیطه‌های دیگر دچار مشکل نشده‌اند با راهکارهایی که به آنها می‌پردازیم می‌توانید حواس پرتی در کودکان (Distraction) را کاهش داده و به آنها کمک کنید.
1- اولین قدم برای کنترل حواس پرتی در کودکان برچسب نزدن به آنهاست. با کلماتی مثل گیج، دست‌وپا چلفتی، حواس‌پرت و … آنها را مخاطب قرار ندهید که باعث می‌شود این خصلت را جزئی از وجود خود بدانند. این موضوع روی آنها تثبیت‌شده و برطرف کردن آن با سختی انجام شود.
2- هر بار که کودک کاری را تا انتها انجام داد، به او پاداش دهید. پاداش دادن به ایجاد انگیزه و افزایش قدرت تمرکز و درنتیجه کاهش حواس پرتی در کودکان کمک بسیار زیادی می‌کند.
3- نسبت به تنبیه و محرومیت برای وظایف و تکالیف انجام‌نشده بااحتیاط عمل کنید. چراکه در خیلی از موارد محرومیت از علاقه‌مندی‌های کودک، او را از هدف موردنظر دورتر می‌سازد و نتیجه برعکس می‌گیرید.
4- از شیوه مسابقه با زمان‌سنج استفاده کنید. (یک زمان‌سنج را برای زمان مشخصی تنظیم کرده و به کودک توضیح دهید که اگر قبل از زنگ زمان‌سنج، فعالیت موردنظر را به اتمام برساند، برنده مسابقه است).
برای مثال سارا به هنگام مرتب کردن اتاقش دچار تعلل و بازیگوشی می‌شود و فراموش می‌کند که کار اصلی که باید انجام می‌داد، چیست؟ مادرش زمان‌سنج را برای مدت مشخصی تنظیم می‌کند و چنانچه سارا قبل از به صدا درآمدن زنگ زمان‌سنج اتاق را مرتب کرده باشد حتماً پاداش می‌گیرد. در این فاصله مادر غر نمی‌زند که عجله کن و اگر هم سارا مسابقه را باخت، او را سرزنش نمی‌کند؛ فقط در صورت برنده شدن او را تحسین می‌کند و پاداش می‌دهد.
5- بازی‌های فکری متناسب با سن کودک، به درمان حواس پرتی در کودکان کمک می‌کند. بازی‌هایی که برای کودک سخت باشند نه‌تنها به کاهش حواس پرتی کمکی نمی‌کنند بلکه باعث دل‌زدگی و ناامیدی هم می‌شوند. به‌عنوان‌مثال کارت‌های رنگی یا مکعب‌های رنگی شکل بسازید و از کودک بخواهید طبق الگوی شما آن شکل را بسازد. (تنوع و جذابیت را در این بازی‌ها در نظر بگیرید)
در ابتدا می‌توانید الگوی ساخته‌شده توسط خودتان را روبروی کودک بگذارید و از او بخواهید که همان کار را تکرار کند ولی در مراحل بعدی الگویی را بسازید و از کودک بخواهید که آن را به خاطر بسپارد و بعد از پنهان کردن الگو توسط شما، همانند آن را بسازد.
ساختن پازل هم حواس پرتی در کودکان را کاهش می‌دهد. می‌توانید از پازل‌هایی با تعداد قطعات کم استفاده کنید و به‌تدریج از پازلهای بزرگ‌تر و پیچیده‌تر استفاده کنید.
حتماً این نکته را در نظر داشته باشید که در حین بازی کنار کودک باشید؛ هم به‌عنوان راهنما که در مواقع لزوم به او کمک کنید و هم اینکه این موضوع باعث ایجاد یک رابطه خوب با کودکتان می‌شود.
6- کودک را به گردش ببرید و در مکان‌های تفریحی متفاوت عکس بگیرید. پس از بازگشت، از او بخواهید که راجع به عکس‌ها و اتفاقات برای شما توضیح دهد و خاطرات هر تصویر را بازگو کند.
7- اگر کودک پرتحرک است و انرژی زیاد دارد، اول او را به بازی‌های پر جنب‌وجوش دعوت کنید تا مقداری از انرژی‌اش تخلیه شود و به آرامش برسد تا تمرکز کافی برای انجام فعالیت موردنظر را داشته باشد.
می‌توانید کودک را در کلاس‌های فعالیت‌های ورزشی مانند کاراته، ژیمناستیک، سوارکاری، کشتی و سایر ورزش‌های پرتحرک، ثبت‌نام کنید. این فعالیت‌ها به‌صرف انرژی در جهت درست و درنتیجه افزایش توجه و کنترل حواس پرتی در کودکان می‌انجامد.
8- هر بار تعداد محدودی از اسباب‌بازی‌های کودک را در اختیار او قرار دهید و همه وسایل و اسباب‌بازی‌هایش را همزمان جلوی او پخش نکنید. حتی بهتر است یک کنج خلوت یا یک چادر مسافرتی کوچک را در اختیارش قرار دهید.
زمانی که قرار است کودک فعالیتی انجام دهد او را در فضای آرام، بدون تحریکات دیداری و شنیداری قرار دهید. هرگونه سروصدای مزاحم و تصاویر شلوغ باعث حواس پرتی در کودکان می‌شوند.
فرصت بازی کردن با کودکان آرام، منظم و سازمان‌یافته را به‌عنوان همبازی با کودک ایجاد کنید.
9- دلیل دیگری که باعث حواس پرتی در کودکان می‌شود و نتیجه فعالیت آنها را مختل می‌سازد این است که والدین از دستورات چندجمله‌ای و پشت سرهم استفاده می‌کنند که باعث از یاد رفتن موضوعات درخواست شده می‌شوند.
برای مثال مادر و علی از خرید برگشتند و مادر از علی خواست که لباس‌هایش را عوض کند، دست و صورتش را بشوید و در چیدن میز غذا به او کمک کند. علی بلافاصله به دلیل خستگی و گرسنگی ظرف‌ها را روی میز گذاشت و آماده خوردن غذا شد.
آیا شما نیز شاهد حواس پرتی در کودکان بوده‌اید؟ تجربیات خود را با دیگر خوانندگان فکر بنیان در میان بگذارید.
نویسنده: خانم مریم کاظم‌نیا
منابع:
- با کودک بدقلق و ناآرام چه کنیم؟/ نویسنده جورجا دوگانجی، آن کندل/ ترجمه سولماز جوکار، یاسمن بانکی/ انتشارات ارجمند/ 1393
-
sos کمک برای والدین، راهنمای عملی تغییر و اصلاح رفتار کودک/مترجمان دکتر رضا رستمی (عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران)، علی نیلوفری/انتشارات تبلور/1390
[kkstarratings]