هرگز از نوزاد نترسید! شاید خیال کنید کودک بعد از تولد مصمم است که به هر نحو ممکن تمام توجه شما را به خود معطوف داشته و شما را تحت کنترل خود درآورد. چنین اندیشه‌ای هرگز صحت ندارد؛ زیرا کودک خلق شده تا یک انسان منطقی، متعادل و دوست‌داشتنی باشد.
برای دستیابی به شرایطی مناسب در راستای تربیت صحیح کودکتان از بدو تولد او نکات زیر را مورد توجه قرار دهید:
- هر زمان که اظهار گرسنگی کرد به او غذا بدهید و از این موضوع هراسی نداشته باشید؛ زیرا گرسنه نگه داشتن نوزاد علاوه بر ایجاد اختلال در روند طبیعی رشد به کاهش تدریجی اشتهای کودک در درازمدت خواهد انجامید.
- از عشق ورزیدن و محبت کردن به او واهمه نداشته باشید؛ زیرا هر نوزادی همان اندازه که به ویتامین و کالری نیاز دارد، محتاج به محبت، توجه، تبسم، نوازش و بازی کردن نیز می‌باشد.
- از برآورده کردن سایر خواسته‌ها و تقاضاهای کودکتان تا جایی که معقول و منطقی به نظر می‌رسد و منجر به اسیر شدن شما از دست فرزندتان نمی‌شود هراسی نداشته باشید. احساساتی که از گریه‌ی نوزاد در شما ایجاد می‌شود و عکس‌العملی که برای تسکین او نشان می‌دهد، بخشی از غرایز مادری و مربوط به طبیعت والدین می‌باشد.
- لوس کردن بچه به‌وسیله‌ی مهربانی‌های بی‌موقع و بیش از حد لازم به هیچ وجه عاقلانه و منطقی به نظر نمی‌رسد و هرگز به طور ناگهانی نیز ایجاد نمی‌شود.
لوس شدن کودک عارضه‌ای است که به تدریج و به مرور زمان ایجاد شده و از عوامل خاصی که مربوط به عملکرد والدین می‌باشد ناشی می‌شود. برخی از این عوامل به شرح زیر هستند:
- والدین فاقد حس خلاقیت و ابتکار عمل بوده و آسان‌ترین راه یعنی تسلیم را در برابر فشارهای فرزندشان انتخاب می‌کنند.
- پدر و مادر بیش از حد به کودک وابسته هستند و نسبت به او حساسیت نشان می‌دهند.
پدر یا مادر یا هر دوی آن‌ها به دلیل عقده‌های روانی ناشی از کمبود توجه و محبت در دوران کودکی خود به طور جدی و نیز غیرمنطقی درصد جبران محرومیت‌های خود به وسیله‌ی محبت و توجه بیش از حد نسبت به فرزند برمی‌آیند.
نوزادتان را آن‌چنان که هست دوست بدارید
به هر شکل ممکن از وجود کودکتان لذت ببرید تا او نیز به بهترین وجه رشد کند. همان‌طوری که قیافه و شکل ظاهری هر نوزاد نسبت به نوزادان دیگر متفاوت است کیفیت رشد و نمو نوزادان نیز با هم تفاوت دارد.
ممکن است کودکی از نظر جسمانی، نشستن، ایستادن و راه افتادن خیلی زود رشد کرده و گاهی اتفاق می‌افتد کودکی که در مدرسه خیلی باهوش است در سال‌های اول تولد رشد بسیار کندی داشته باشد.
بنابراین فرزند خود را آن‌چنان که هست بپذیرید، با هر شکل، قیافه و استعدادی که دارد به او ابراز عشق و محبت کنید، صفات و توانمندی‌هایی را که ندارد به دست فراموشی بسپارید.
این توصیه را از روی احساسات به شما نمی‌گویم، بلکه دلیل بسیار مهمی برای آن دارم:
وقتی شما خصوصیات ظاهری و باطنی فرزند خود را به هر نحوی که هست، آرام یا پر سر و صدا، زشت یا زیبا، قوی یا ضعیف، سریع یا کند و… قبول کنید به تدریج در او حس اعتمادبه‌نفس ایجاد خواهید کرد.
روحیه‌ای به وجود خواهید آورد که به طور مداوم در راستای دستیابی به اهداف مهم و پیشرفت و ترقی تلاش و کوشش او کمک خواهد کرد. به این طریق به او انگیزه می‌دهید که از تمام فرصت‌ها و موقعیت‌های مناسب زندگی خود بهره گرفته، مشکلات را به تدریج برطرف کند و به موفقیت‌های بسیاری دست یابد.
اما در صورتی که نوزادتان را همان‌طور که هست نپذیرید، بر ضعف‌هایش تأکید داشته باشید و هر کاری را که انجام می‌دهد به نظرش نادرست و فاقد ارزش جلوه دهید به تدریج حس اعتمادبه‌نفس را در او نابود کرده و او را تبدیل به موجودی سرخورده می‌کنید.
در چنین شرایط نامساعدی او هرگز نمی‌تواند از تمام قوای مغزی و مهارت جذابیت جسمانی خود برای رسیدن به اهدافش استفاده کند و بیش از آنچه سزاوار است دچار شکست و عقب‌ماندگی مادی و معنوی در زندگی خواهد شد.
فراموش نکنید این‌گونه که به لحاظ روحی و شخصیتی آسیب دیده‌اند به مرور زمان و در سنین بزرگ‌سالی با مشکلات بزرگ‌تر و پیچیده‌تری مواجه خواهند شد.
باور کنید، نوزاد شما «شکستنی» نیست
بسیاری از مادران جوان که برای اولین بار صاحب فرزندی شده‌اند، این احساس را در خود دارند یا بر زبان می‌آورند که: «می‌ترسم نتوانم از بچه به خوبی مراقبت کنم و او آسیب ببیند.»
هرگز نگران این موضوع نباشید؛ زیرا فرزند شما خیلی محکم و مقاوم آفریده شده است. به عنوان مثال اگر در هنگام در آغوش گرفتن نوزاد از روی سهو سر او به عقب بیافتد صدمه‌ای به او نخواهد رسید یا شکاف استخوان جمجمه که ملاج نامیده می‌شود و به وسیله‌ی پرده‌ی بسیار سختی پوشانده شده است و به این سادگی مجروح نخواهد شد.
زمانی که وزن نوزاد شما به سه کیلوگرم می‌رسد دستگاه کنترل‌کننده‌ی درجه‌ی حرارت بدنش بسیار قوی می‌باشد. بدن او مقاومت لازم و کافی در مقابل میکروب‌ها را داراست.
هرگز مأیوس و دلسرد نشوید
ممکن است بعد از مدتی که از نوزاد خود مراقبت و پرستاری کردید از کسب موفقیت در این کار ناامید شده و اعتمادبه‌نفس خود را از دست بدهید. این مسئله در بسیاری از خانواده‌ها مخصوصاً آن‌هایی که برای اولین بار بچه‌دار شده‌اند، مشاهده می‌شود.
نشانه‌های حس یأس و ناامیدی در ارتباط با نگه‌داری از نوزاد ممکن است به شکل‌های زیر در شما بروز کند:
- بدون دلیل گریه می‌کنید.
- بی‌جهت و بدون وجود علت خاصی نسبت به چیزهایی احساس ناراحتی و نارضایتی می‌کنید.
- گریه‌های متوالی نوزاد را به یک بیماری یا عارضه‌ی ناشناخته نسبت می‌دهید.
- احساس می‌کنید که شوهرتان تازگی‌ها نامهربان و نسبت به شما بی‌اعتنا شده است.
- از توهم تغییر قیافه و از دست دادن زیبایی رنج می‌برید و…
این‌ها همه علامت خستگی و دلسردی شما می‌باشد. این احساسات در روزهای اول بعد از زایمان یا چند هفته بعد از تولد نوزاد به وجود می‌آید. به خصوص هنگامی که ناگهان خود و نوزادتان را در منزل تک‌وتنها احساس می‌کنید این احساس مسئولیت ممکن است بر شانه‌های شما به خصوص اگر بی‌تجربه هم باشید به شدت سنگینی کند.
البته تغییرات جسمی و هورمونی طبیعی که بعد از زایمان اتفاق می‌افتد نیز مزید بر سایر علت‌ها خواهد گردید. مطمئن باشید که این مرحله کاملاً زودگذر و موقتی است.
برای غلبه بر این احساس منفی و به دست آوردن شادابی و نشاط لازم می‌توانید طی یکی دو ماه بعد از زایمان کارهای زیر را انجام دهید:
- فکر خود را بر روی مسائل دیگری متمرکز کنید.
- مطالعه کنید و تلویزیون ببینید.
- با همکاری همسر، مادر یا سایر اطرافیان با تجربه و قابل اعتماد وقت مختصری را بیرون از خانه سپری کنید.
- خود را با انجام یک کار هنری سبک و آسان سرگرم کنید.
- تا حد امکان مسئولیت‌های جانبی نظیر رفت و روب منزل را به دیگری بسپارید یا فراموش کنید.
نقش مهم پدر در هفته‌های اول بعد از تولد نوزاد
افکار پریشانی را که نسبت به همسر، فرزند تازه متولد شده و شرایط خانوادگی جدید بر شما عارض می‌شود از خود دور سازید. نگران نباشید ۹۹ درصد مردان جهان همین مراحل را پشت سر گذاشته‌اند و با موفقیت و شادابی لازم زندگی را اداره کرده و ادامه داده‌اند.
فراموش نکنید که انقلاب و التهاب درونی همسرتان به دلایل عبور از مراحل بسیار سخت بارداری و زایمان، وقوع تغییرات جسمانی فراوان و احساس مسئولیت بسیار زیاد در مقابل فرزند و خانواده بسیار بیشتر از شما می‌باشد.
بنابراین او در این شرایط خاص احتیاج مبرمی به کمک، همکاری و توجه شما دارد تا با خیالی آسوده‌تر و اطمینان بیشتر به مراقبت از فرزندتان بپردازد و دوران نقاهت خود را نیز سپری کند.
توجه داشته باشید که این کمک و همکاری شما باید شامل جنبه‌های جسمی مانند همکاری در کارهای خانه و مراقبت از نوزاد و جنبه‌های روانی مثل شکیبایی، قدردانی مهربانی و درک موقعیت همسرتان باشد.
همچنین توجه داشته باشید که همسرتان به علت خستگی مفرط پریشانی روحی در هفته‌های اول پس از زایمان علیرغم میل باطنی خود، حال و حوصله‌ی قدردانی از زحمات شما را نداشته باشد و حتی گله و شکایت هم بکند.
نگران نشوید و از کوره در نروید. این شرایط کاملاً زودگذر بوده و برعکس، اثرات مثبت و سازنده، برخورد صحیح شما در این دوران برای همیشه در زندگی و خانواده‌ی شما پایدار خواهد ماند. پس همچنان صبور، مهربان، مقاوم باشید و به روزهای خوبی که در پیش رو خواهید داشت بیندیشید.
بین خود و نوزادتان فاصله نیندازید
قبل از تولد، جنینی که در رحم مادر قرار دارد نه فقط از گرمای بدن و غذای او بهره‌مند می‌شود، بلکه به نوعی در تمام حرکات جسمانی که مادر انجام می‌دهد مشارکت دارد.
در بسیاری از مناطق بدوی و غیر صنعتی جهان نوزادان به محض تولد به پستان گذاشته می‌شوند و به‌وسیله‌ی شیر مادر تغذیه می‌گردند، شب‌ها در کنار مادر می‌خوابند و در طی روز بر روی پشت یا در آغوش مادر حمل می‌شوند.
در تمام اعمال و حرکات مادر مشغول به کار خود از قبیل تهیه‌ی غذا، کشاورزی، خانه‌داری و… شریک و همراه هستند. این دسته از نوزادان نه تنها ارتعاشات صدا و آواز مادر را می‌شنوند بلکه در وجود خود احساس می‌کنند.
اما در جوامع به اصطلاح پیشرفته‌ی امروز از راه‌های گوناگون بین مادران و نوزادانشان فاصله ایجاد گردیده است:
- آنان روش زایمان در حال بیهوشی را ابداع کرده‌اند که در نتیجه‌ی آن بسیاری از مادران این مدرک برجسته و نمایش زنده را که او نه ماه در رحم حمل کرده و سپس به دنیا آورده است نمی‌بیند.
- نوزاد بلافاصله پس از تولد از مادر جدا شده و به بخش نوزادان منتقل می‌شود و در نتیجه این حس در مادر ایجاد می‌شود که قابلیت پرستاری از نوزادش را ندارد.
- نوزاد را با شیر خشک و به وسیله‌ی بطری تغذیه می‌کنند و به همین دلیل مادر و نوزاد این فرصت طلایی را برای برقراری پیوندی صمیمانه – که از نظر تربیت کودک فوق‌العاده مهم است – از دست می‌دهد.
- در جوامع صنعتی بسیاری از اوقات در هنگام شیردهی، شیشه‌ی شیر را روی سینه‌ی نوزاد با بالش کنار او قرار می‌دهند تا کودک خودش به تنهایی شیرش را بخورد و مادر از این فرصت هر چند کوتاه برای پرداختن به سایر مشغله‌های خود استفاده کند.
- در نظر آنان بسیار طبیعی جلوه می‌کند که شیرخوار را در تختخواب، ثابت و بی‌حرکت روی تشک سفت و در اتاقی تاریک تنها قرار دهند.
- آن‌ها صندلی‌های بچه‌گانه‌ای درست کرده‌اند که شیرخوار را در موقع بیداری یا بی‌قراری به جای در آغوش گرفتن، بازی کردن و راه بردن در آن بنشانند، کمربندش را ببندند و خود را خلاص کنند.
- در کشورهای به اصطلاح پیشرفته‌ی غربی بچه‌ها را به جای بغل کردن، نوازش کردن و سرگرم نمودن در پارک‌های مخصوص کودکان می‌گذارند تا از خطرات احتمالی محفوظ بمانند.
منبع
کتاب راهنمای گام به گام رابطه مادر و کودک؛ نوشته نفیسه دری‌ّصفت
