اعتیاد به اینترنت

اعتیاد به اینترنت – زیر چشم‌هایش گود افتاده است. صورتش تکیده و خسته است. وقتی همه خوابند او بیدار است و وقتی همه بیدارند او چرت می‌زند. سرکارش تمرکز ندارد، بی‌حوصله است؛ حوصله آدم‌های دور و برش را ندارد.

دلش می‌خواهد ساعت‌ها تندتر بگذرند و او هرچه زودتر به خلوت اتاقش برسد؛ به دکمه‌هایی که او را به خود می‌خوانند، به دریچه‌ای که چهره دیگری از دنیا را به او نشان می‌دهد. او بی‌قرار این دنیای مجازی است.

او همه علامت‌های یک معتاد را دارد. او یک معتاد اینترنتی است.

بی‌تردید، اینترنت در زندگی افراد جامعه، تغییر اساسی به وجود آورده است. این تغییر را می‌توان با اختراع تلفن در اوایل قرن بیستم و تلویزیون در دهه پنجاه مقایسه کرد. اینترنت، بشارت‌دهنده کم کردن فاصله‌ها و گسترده کردن روابط میان آدمیان شده است. اما امر متناقض این است که خود این تکنولوژی گاه موجب تقلیل و افت سایر روابط اجتماعی شده و تنهایی فرد را بیش‌تر کرده است.

اینترنت می‌تواند گریزگاهی برای کسانی که از مشکلات روانی رنج می‌برند و دچار تشویش، افسردگی و بی‌اعتمادی به نفس هستند نیز باشد. ارتباط مجازی از طریق اینترنت، محملی را برای گریز از واقعیت و وسیله‌ای برای ارضای نیازهای هیجانی و روانی به وجود می‌آورد.

کسی که در روابط واقعی بین فردی توفیق چندانی نداشته، اکنون از این طریق قادر می‌شود بی‌آنکه چهره خود را برملا کند و نام خود را بگوید، روابط گسترده‌ای را برقرار نماید و احساسات خویش را بروز دهد. پیامدش این است که منجر به ایجاد توهم صمیمیت می‌شود و وقتی واقعیت خارج، محدودیت‌های خود را نشان می‌دهد، واکنش‌های ناامیدانه ای را در فرد ایجاد می‌کند.

آثار اجتماعی و روانی اعتیاد به اینترنت

اعتیاد به اینترنت نیز مانند اعتیاد به مواد مخدر، الکل، سیگار یا کافئین، با علائمی هم چون افزایش نوسانات اخلاقی، سخن نگفتن با دیگران، قطع روابط اجتماعی، کم‌خوابی، نگرانی و استرس در کنار ضعف بینایی همراه است.

دانشجویانی که به اینترنت دل‌بستگی فراوان پیدا می‌کنند و در حقیقت به آن معتاد می‌شوند، و برای ارضای خود ساعت‌های متوالی، بدون وقفه روی خط باقی می‌مانند و زمانی که امکان دسترسی به اینترنت را نداشته باشند، دچار تشویق، لرزش دست و عصبانیت می‌شوند، استراحت و آرامش را فراموش می‌کنند و به اینترنت و وسوسه‌های آن فکر کرده و خیال‌پردازی می‌کنند.

غریبه در خانواده

در درجه نخست، وقتی یک نفر در محیط خانواده معتاد به استفاده از اینترنت باشد، فرصت برقراری تعامل با سایر اعضای خانواده را از دست می‌دهد. همین امر، موجب تشکیل یک چرخه معیوب می‌شود که فرد هرروز بیش‌تر از گذشته ازنظر عاطفی و روانی از سایر افراد خانواده فاصله بگیرد و به‌تنهایی خود و استفاده از اینترنت پناه برد.

این کم شدن روابط به‌نوبه خود موجب می‌شود فرد، مهم‌ترین منبع حمایت اجتماعی خود را تضعیف کرده یا احیاناً از دست بدهد. از سوی دیگر، با گسستن یا تضعیف رابطه بین زن و شوهر یا والدین و فرزندان، آن‌ها به‌جای ارتباط باهم، شنیدن حرف‌های هم دیگر و گوش سپردن به درد دل عضو دیگر خانواده، محو فضای مجازی اینترنت شده و سعی می‌کنند تا خلأ عاطفی به وجود آمده را با حضور شخص دیگری پر کنند.

افت تحصیلی و اعتیاد به اینترنت

بر اساس نظرسنجی‌های انجام‌شده در کالج­های آمریکا، 86 درصد از اساتید بر این باورند که استفاده از اینترنت باعث شده تا دانشجویان در انجام تکالیف درسی خود کوتاهی کنند.

نظرسنجی دیگری نیز نشان می‌دهد 58 درصد از دانشجویان که در استفاده از اینترنت زیاده‌روی می‌کنند، افت تحصیلی داشته‌اند. استفاده بیمارگونه از اینترنت، جوانان را از فعالیت‌های مفید و سازنده‌ای همچون انجام فعالیت‌های درسی، ورزش کردن و ارتباط با دوستان و هم‌سالان بازداشته و در فرآیند اجتماعی شدن آن‌ها مداخله می‌کند.

اعتیاد به اینترنت – کار یا سرگرمی

برخی از افراد به‌جای آن‌که در ساعات کاری به وظایف خود بپردازند، وقتشان را با سایت­های اینترنتی و سرگرمی‌های آن می‌گذرانند. در مشاغلی که احتیاج به تمرکز و دقت فوق‌العاده دارند، خطای فردی می‌تواند اثرهای جبران‌ناپذیری داشته باشد. این‌که تمام ذهن و فکر فرد، معطوف به اینترنت و استفاده از آن باشد، می‌تواند درصد احتمال خطا را بالا ببرد.

از سوی دیگر، فرد معتاد به اینترنت چون تمام انرژی ذهنی‌اش را روی استفاده از اینترنت سرمایه‌گذاری می‌کند، دیگر توانایی تفکر خلاقانه، ارائه راه‌حل‌های نوین و طرح‌های ابتکاری را نخواهد داشت. گرچه ممکن است بهانه این افراد برای استفاده از اینترنت، دست‌یابی به اطلاعات موردنیاز باشد، اما در عمل، این‌گونه افراد جز پرسه زدن بی‌هدف در سایت­های گوناگون، کار دیگری انجام نمی‌دهند. برای سنجش اینکه به اینترنت اعتیاد دارید یا خیر پرسشنامه هایی طراحی شده است.

علائمی برای هشدار

شخص معتاد، اینترنت را به شرکت در فعالیت‌هایی که پیش‌ازاین، موردتوجه‌اش بوده، یا ارتباط با اعضای خانواده و دوستان ترجیح می‌دهد و بیش‌تر مایل است با افراد جدیدی که توسط اینترنت پیداکرده ارتباط برقرار کند.

روزی چند بار و به‌طور مرتب، پست الکترونیکی خود را چک می‌کند و هنگام اتصال، متوجه گذشت زمان نیست. از خواب و استراحت صرف‌نظر می‌کند و بدون اینترنت، حالت آشفتگی، عصبانیت، بداخلاقی و درنهایت افسردگی پیدا می‌کند و زمانی که این امکان فراهم شود، تمام حالت‌های فوق در او از بین می‌رود.

وداع بااخلاق!

دسترسی از طریق اینترنت به عکس‌های مستهجن، ازجمله مواردی است که جنبه اعتیادآور پیدا می‌کند و ذهن بسیاری از والدین را به خود مشغول کرده است.

حتی اگر شما در استفاده از اینترنت زیاده‌روی نکنند، یک جست‌وجوی ساده برای دست‌یابی به مطالب مفید، ناخودآگاه می‌تواند پایگاه‌های غیراخلاقی را ظاهر نماید. انبوه نامه‌های الکترونیکی، همچون سیل به صندوق پست الکترونیکی شما سرازیر می‌شود که همه گونه اطلاعات و مطالب در این زمینه را ارائه می‌دهند.

البته راه‌هایی همچون استفاده از نرم‌افزارهای کنترلی وجود دارد. اغلب برنامه‌های پست الکترونیکی نیز قابلیت فیلتر و مسدود کردن نامه‌های گوناگون رادارند.

جاده پیش‌گیری و درمان

در صورت بروز هرکدام از علائم اعتیاد، منع کامل دسترسی به اینترنت نیاز نیست و توصیه نیز نمی‌شود. بلکه ایجاد ساختاری که درنهایت به کاهش این دسترسی تا مرز اعتدال منجر شود لازم است.

برای مثال، استفاده شما از شش ساعت در روز، به یک ساعت کاهش یابد. استفاده از وسایلی مثل ساعت زنگ‌دار برای نشان دادن مدت‌زمان اتصال در اتاق شما می‌تواند مفید باشد.

بهتر است در ازای کاهش اتصال به شبکه، برای خود پاداشی در نظر بگیرید یا در صورت تخلف، از تنبیه استفاده کنید. از رایانه خود در محیط­های عمومی استفاده کنید تا کمتر به وبگردی­های غیر سودمند بپردازید.

تهیه فهرستی از فعالیت‌های جایگزین، مفید است. به‌تناوب، استفاده از اینترنت را با دیگر سرگرمی‌های جذاب جایگزین کنید.

استفاده افراطی از اینترنت، می‌تواند پوششی برای مشکلات گوناگونی باشد که شما با آن روبه‌روست و در این حالت، نیاز به درمان‌های خارج از خانه به کمک متخصص احساس می‌شود. در این حالت می‌توانید از مرکز سلامت روان دانشجویان کمک بگیرید.

البته مراکز درمان اعتیاد به مواد مخدر و الکل نیز می‌تواند کمک فکری بکند. روشن است که تجربه‌های آن‌ها درخور اعتیاد اینترنتی نیست؛ ولی می‌توانند اطلاعات ارزشمندی در اختیار شما قرار دهند. البته مراکز درمان این‌گونه از اعتیاد را می‌توانید روی اینترنت بیابید؛ به‌شرط آن‌که خود دچار اعتیاد نشوید!