بازگشت به مدرسه، بازگشت به خواب سال تحصیلی جدید شروع شده است، از تقلاها و کشمکش‌ها و جنگ‌ودعواهای وقت خواب گرفته تا غرولندها و شکایت‌ها در صبح، عادت‌های خواب تابستانی به‌سختی از بین می‌روند. شب‌های اواخر تابستان با صبح‌های زود مدرسه همراه می‌شود و استرس‌هایی که یک بچه دارد، باعث می‌شود که او از داشتن یک خواب زده شود و محرومیت خوابی اغلب در ویران کردن سلامتی و عملکرد تحصیلی و رفتار ظاهر می‌شود و این یک اپیدمی (همه‌گیر) است.از دبستان گرفته تا دبیرستان و بالاتر بسیاری از فرزندان ما به‌طور عادی (دائم) محرومیت خوابی دارند. (بی‌بهره‌گی خوابی) بیش از یک سوم از بچه‌هایی که به مدارس ابتدایی می‌روند دارای انواع مشکلات خوابی هستند، بیشتر نوجوانان به‌اندازه کافی نمی‌خوابند بسیاری با هیجانات یک سال تحصیلی جدید، با خواسته‌هایشان مبارزه می‌کنند. این زیاد شناخته‌شده نیست که کیفیت خواب برای رشد مغزی مهم است و چگونه مستقیماً بر کارکرد روزانه و عملکرد و خلق‌وخو و وضع روانی و رفتارهای ما تأثیر می‌گذارد.
والدین به بچه‌هایشان اجازه نمی‌دهند که غذایشان را رها کنند و یا وسط یک خیابان شلوغ بدوند اما به بیدار ماندن آن‌ها تا دیروقت کم‌توجه هستند که این‌طور نباید باشد. خواب به همان‌گونه که فرزند شما فکر می‌کند، احساس می‌کند و عمل می‌نماید مهم است. بسیاری از مطالعات پژوهشی ثابت کرده است که خواب روز که از محرومیت خوابی مزمن و کیفیت پایین خواب نشات می‌گیرد، تأثیرات مهمی بر رفتار روز ما می‌گذارد. همان‌طور که توجه، تمرکز و خلق‌وخوی ما در رفتار ما مؤثر است. حتی 20 دقیقه کمتر از خواب لازم خوابیدن ممکن است تأثیرات مهمی را در رفتار ما در بسیاری از فضاها بگذارد. تحقیقات نشان می‌دهد که دانش‌آموزانی که نمرات C/D/F می‌گیرند تقریباً 25 دقیقه کمتر می‌خوابند و 40 دقیقه دیرتر از دانش‌آموزانی که نمرات A/B می‌گیرند به رختخواب می‌روند.
در اثر پژوهش‌های بسیار تکان‌دهنده و شگفت‌انگیز دریافته‌اند که کسانی که از خواب خوب و کافی برخوردار نیستند به‌طور چشمگیری افسرده، بدون انرژی، خسته و نگران، عصبی، متغیر، زود خشم و پرتنش، زودرنج، تحریک‌پذیر، بدون آرامش و هوشیاری هستند.(از آرامش و هوشیاری کمتری نسبت به کسانی که از خواب خوب و کافی دارند، برخوردار هستند). نکته مهم اینکه آن‌ها در مورد خودشان تصورات منفی دارند که اصلاً جای تعجب ندارد.
عوارض خواب بدون کیفیت
- خواب ناکافی با خستگی در روز، عدم توانایی برای تمرکز کردن در مدرسه، ADHD، چرت زدن در کلاس، رفتارهای مشکوک، گیج‌کننده منجر به پایین آمدن مهارت‌های اجتماعی می‌گردد.
- مشکلات خواب طولانی و پی‌درپی که در یادگیری تأثیر می‌گذارد و برای سال‌ها باقی می‌ماند.
- کسانی که از خواب خوب و کافی برخوردار نیستند احتمالاً الگوهای رفتاری نوع A را نشان می‌دهند.
- کم‌خوابی نوجوان عصبانیت، افسردگی سختی در سازگاری و تعدیل و تنظیم مدرسه همراه می‌شود و استرس و تنش را نیز را به همراه دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که کم‌خوابی زود در زندگی شروع می‌شود و تا جوانی باقی می‌ماند.
- دانش آموزان ابتدایی که دچار اختلال در خواب هستند مشکلات رفتاری بیشتری را در خانه و مدرسه نشان می‌دهند.
- بسیاری از مطالعات نشانگر این است که خواب تمام و کمال و بیشتر، زودتر خوابیدن و دیرتر بر خواستن در روزها به نمرات بهتری در مدرسه مربوط می‌شود. (نمرات بهتری را باعث می‌شود.)
- آن‌هایی که نمرات پایینی می‌گیرند، کسانی هستند که به‌احتمال‌زیاد کمتر می‌خوابند، دیرتر به رختخواب می‌روند و در عادت خوابیدن و بلند شدن نامنظم و نامرتب هستند.
- از ابتدایی تا راهنمایی گرفته، مشکلات خواب فراگیر، رایج و فراوان است.
شاید تعجب کنید وقتی بفهمید که مشکلات خواب چقدر رایج و متداول هستند. در تحقیقاتی که از بچه‌هایی که در مدارس ابتدایی درس می‌خوانند شده است (بچه‌هایی که در این میانگین سنی درس می‌خوانند) نزدیک 40% آن‌ها یک نوع مشکل خواب‌دارند، 15% برای رفتن به بستر خواب مقاومت می‌کنند و 10% خواب کوتاهی در طول روز دارند، بیش از نصف نوجوانان حداقل هرازگاهی می‌توانند خواب عمیقی داشته باشند و بیش از 13% کم‌خوابی شدید و طاقت‌فرسایی دارند. به‌طور روشن و آشکار مدت‌زمانی که نوجوانان می‌خوابند کافی نیست. میانگین، هفت ساعت و نیم است درحالی‌که فقط 15% هشت ساعت و نیم یا بیشتر در شب می‌خوابند بیش از 25% شش ساعت ونیم یا کمتر می‌خوابند.
آیا بچه‌های من کم‌خوابی دارند؟
ازآنجاکه مشکلات خواب تأثیر زیادی بر عملکرد روزانه ما می‌گذارد ما باید به بچه‌های خود توجه کنیم و به‌طور مرتب آن‌ها را کنترل کنیم و زیر نظر داشته باشیم که ببینیم آیا خوابی که موردنیاز آن‌ها هست رادارند یا نه. برای بعضی این به‌وضوح آشکار است اما برای دریافتن این نکته در این زمینه ما نیاز به تحصیلات، تحقیق، دقت و هوشیاری بسیار داریم. به خاطر اینکه تعداد کمی از ما می‌دانیم که حد طبیعی و سلامت باید وجود داشته باشد، تعداد کمی از ما برای سلامتمان حد و میزان در نظر می‌گیریم و نکته دیگر اینکه تغییرات فردی گوناگونی بین بچه‌ها در سنین مختلف وجود دارد.فهمیدن محرومیت خوابی مشکل می‌باشد. چون مشکلات خواب باعث بروز تغییراتی در چهره می‌شود.
بچه‌ها به‌ندرت از مشکلات خواب شکایت می‌کنند، یک مطالعه در مورد نوجوانان نشان داده است که تعداد بسیار اندکی از آن‌ها خواستار کمک برای بهتر خوابیدن شدند، اگرچه توجه کردن به مشکلات آن‌ها بسیار سخت و جدی است. چیز دیگری که دریافت شده است این است که 90% والدین می‌گویند آن‌ها نیاز بسیار به خواب‌دارند ولیکن چند درصد از والدین از کودکانشان این جمله را شنیده‌اند که من امشب زود می‌خوابم. خواب‌آلودگی در نوجوانان آن‌قدر رایج است که تقریباً عادی به نظر می‌آید. اگرچه زمان خواب همین‌طور دیرتر و دیرتر می‌شود؛ اما نیاز زیستی آن‌ها به خواب با توجه به سنشان از بین نمی‌رود و کم نمی‌شود.
والدین ممکن است مقداری که بچه‌ها می‌خوابند را بیش‌ازحد برآورد کنند به خاطر اینکه ما ممکن است از زمانی که بچه‌های ما واقعاً به خواب می‌روند یا بیداری‌های شبانه آن‌ها را به‌خوبی اطلاع نداشته باشیم. تحقیقات نشان داده است که درمان برخی بیماری‌ها حتی باعث ایجاد اختلال و حادتر شدن وضعیت خواب می‌گردد درصورتی‌که به نظر می‌آید نشانه‌های بیماری کنترل‌شده‌اند. آلرژی‌ها ممکن است باعث ایجاد ضعف تنفسی هنگام خواب شوند. در یک تحقیق گزارش‌شده است که تقریباً 3/1 از بچه‌های مدارس ابتدایی دردهای بدنی مهمی در طول شب دارند که پدر و مادرشان از آن‌ها بی‌خبر هستند.
محدودیت خوابی ممکن است از طریق دیگری به‌غیراز چرت زدن و خواب در طول روز بروز کند مانند بی‌توجهی، تمرکز ضعیف، تغییر حالت‌ها در خلق‌وخو، مشکلات رفتاری و عملکردهای ضعیف تحصیلی و مهارت‌های اجتماعی. تحقیقات نشان داده است افرادی که خواب کم و ضعیفی دارند، نسبت به افرادی که از خواب خوب و کافی برخوردارند سازگاری کمتری دارند.
چه‌کار می‌توانم انجام دهم؟
به علت وجود صور پنهانی محرومیت خوابی شما باید اطلاعاتی در این زمینه داشته باشید. به‌عنوان والدین اگر شما مشکل را تشخیص ندهید ممکن است ناشناخته باقی بماند. مداخله زودهنگام بسیار مفید و مؤثر است و نتایج خوبی به بار می‌آورد و بچه‌ها با مشکلات خوابی رشد نمی‌کنند و اجازه نمی‌دهد که مشکلات خوابی بیش از این پیش روند.
به بیان دقیق‌تر مشکلات خواب در سنین کودکی تا سنین جوانی باقی می‌مانند. با فرزند خود صحبت کنید و با طرح کردن چند سؤال دقیق می‌توانید یک مسیر طولانی را شروع کنید. اگر مشکل وجود دارد در مورد آن بحث کنید، یک‌راه حل قابل‌قبول برای آن پیدا کنید که تغییرات رفتاری هدفمند و جزئی و پاداش‌ها در آن باشد.
با مربیان و معلمان فرزندانتان چه در مدرسه و یا چه در مکان‌هایی که بچه‌های شما فعالیت‌های بعد از مدرسه دارند صحبت کنید و ببینید آیا نشانه‌هایی از محدودیت خوابی در آن‌ها دیده می‌شود… ممکن است این کار زمان زیادی طول بکشد و وقت شمارا بگیرد؛ اما شما چیزهایی را متوجه خواهید شد. به فرزندان خود عادت خوب خوابیدن را آموزش دهید که به‌عنوان بهداشت خواب شناخته‌شده است. خواب خوب، خواب سلامت، عادت‌ها و رژیم‌های غذایی را ایجاد کنید.
استرس‌های روز را بشناسید و آن‌ها را تا جایی که ممکن است کاهش دهید. تلویزیون و کامپیوتر و بازی‌های ویدیویی را محدود کنید. تلویزیون را در اتاق فرزند خود قرار ندهید چون تأثیرات منفی بر خواب می‌گذارد. ازآنجایی‌که می‌خواهیم زندگی به بهترین شکل خود پیش رود از ملاقات کردن با دکتر خود یا متخصص خواب تردید به خود راه ندهید. این بسیار مهم و ضروری است (مقاله چگونه بهتر بخوابیم؟ نیز می تواند سودمند باشد).
