جنگ‌ودعوا بر سر غذا خوردن: کودک بدغذا یا کودکانی که اصلاً غذا نمی‌خورند

بچه‌های بدغذا و جنگ‌ودعوا بر سر غذا خوردن کودکان، یکی از متداول‌ترین مشکلات بین والدین است. ممکن است بارها به گوشتان خورده باشد که می‌گویند کودک من بدغذا است؛ کودک من از خوردن غذاهای جامد خودداری می‌کند و فقط غذاهای مایع می‌خورد؛ کودک من غذاهایی که نرم و یکنواخت نباشد را نمی‌خورد یا کودک من فقط سه مدل غذا می‌خورد.

این شنیده‌ها نشان‌دهنده این است که بیشتر والدین کودکان بدغذا احساس ناکامی را تجربه می‌کنند. مشکلات تغذیه‌ای که اکثر کودکان هنگام غذا خوردن دارند برای والدین ناراحت‌کننده و نگران‌کننده است که آیا کودک من مواد مغذی کافی را مصرف می‌کند؟ آیا رشد او دچار مشکل نمی‌شود؟

در ادامه در مورد برخی از عادت‌های خوب غذایی و نحوه اجرا و شکل‌گیری این عادت‌ها و انواع مشکلات تغذیه‌ای و تأثیر این مشکلات بر روابط کودک و والد و همچنین کمک‌هایی که والدین دراین‌باره می‌توانند به کودکان خود کنند، صحبت می‌کنیم.

جنبه‌های مختلفی از تغذیه وجود دارد که ممکن است دچار مشکل شود. ممکن است بعضی از کودکان با اختلالاتی به دنیا بیایند که مشکلات تغذیه‌ای را در آن‌ها به وجود آورد. مثلاً مشکل بازگشت غذا به مری داشته باشند، در عمل مکیدن و بلعیدن دچار مشکل باشند یا در اطراف صورت و دهان خود احساس لمسی وجود داشته باشد و از خوردن دوری کنند.

همچنین مشکلات هیجانی مثل خودگردانی، دل‌بستگی یا خودمختاری می‌تواند باعث به وجود آمدن مشکلات تغذیه‌ای شود. این مشکلات هیجانی با رفتارهایی مثل خودداری از غذا خوردن، پرخوری، پس زدن غذا و یا حتی جیغ کشیدن در هنگام مواجه‌شدن با غذاهای خاص آشکار گردند.

همچنین کودکانی وجود دارند که غریزه‌ی گرسنگی در آن‌ها ضعیف است و یا کودکانی که برای تسکین بی‌قراری غذا می‌خورند.

والدین آن دسته از کودکانی که دچار مشکل تغذیه‌ای هستند چون نمی‌توانند به کودکشان غذا بدهند و از او مراقبت کنند، اغلب احساس بی‌کفایتی می‌کنند. اکثر والدین فکر می‌کنند از طرف کودک خود طردشده‌اند. در این شرایط والدین نگران‌تر می‌شوند و اجبار بیشتری برای غذا دادن به کودک به کار می‌برند و به‌مراتب اضطراب مرتبط با غذا خوردن، هم در والد و هم در کودک بیشتر می‌شود و در نهایت این اضطراب باعث می‌شود که والد یا کودک هر کدام نتوانند نشانه‌های غیرکلامی که برای برقراری ارتباط با هم استفاده می‌کنند را به درستی درک کنند و در نتیجه نمی‌توانند به خوبی با هم ارتباط برقرار کنند.

کودکی را تصور کنید که موقع شیر خوردن به صورت مادرش خیره می‌شود، لبخند می‌زند، دستش را به طرف صورت مادر دراز می‌کند و مادر را در آغوش می‌گیرد. این صمیمیت فوق‌العاده در زمان شیر خوردن بین مادر و کودک پدیدار می‌شود. به‌طورکلی، نقش تجربه‌ی تغذیه در دل‌بستگی بسیار مهم و اساسی می‌باشد.

اما کودکانی که از این دل‌بستگی خود را محروم می‌کنند، در آینده از خیره شدن و تماس چشمی با دیگران، حتی با افرادی که برای آن‌ها مهم هستند اجتناب می‌کنند.

کودک خیلی سریع به مرحله‌ای می‌رسد که می‌خواهد همه‌ی کارها را خودش به تنهایی انجام دهد. زمانی که کودک هفت تا نه ماهه است به غذا خوردن با انگشت علاقه‌مند است و یا از قاشق و چنگال برای خوردن غذا استفاده می‌کند. به عبارتی کودک از مرحله‌ی دل‌بستگی دور می‌شود. ممکن است کودک در این مرحله از خوردن غذای موردعلاقه‌ی خودش هم دوری کند اما باید گفت این معمولاً یک پدیده‌ی زودگذر و موقتی است. دلیل این اتفاق این است که اگر کودک فرصتی برای ابراز خود نداشته باشد، ممکن است اجتناب از غذا خوردن را به عنوان یک وسیله برای ابراز خود، انجام دهد.

این استقلال می‌تواند هنگام شیر خوردن، وقتی که کودک نوک سینه‌ی مادر را گاز می‌گیرد از جانب کودک نشان داده شود.

به‌طورکلی، زمانی که کودک سعی دارد استقلال خود را ابراز کند که غذا خوردن می‌تواند یکی از راه‌های کمک به ابراز این استقلال باشد، اگر والدین به غذا دادن به کودک پافشاری کنند ممکن است کودک با جمع کردن و بستن لب‌هایش از خوردن غذا دوری کند.

همچنین، زمانی که کودک غذا خوردن مستقل را شروع می‌کند، تغذیه برای او تبدیل به یک تجربه حسی می‌شود. مثلاً دوست دارند دستشان را در غذا فروببرند یا صورت خود را با غذا کثیف کنند. به این ترتیب بعضی والدین نمی‌توانند این حالت از شلختگی را تحمل کنند اما باید گفت همه‌ی این حالات امری طبیعی است و نشانه‌هایی از استقلالی است که کودک متناسب با سنش از خود نشان می‌دهد.

وقتی که کودکان خوش غذا هستند، در واقع نشان می‌دهد که می‌توانند از خودشان مراقبت کنند. می‌دانند که برای غذا خوردن باید سر میز حاضر شوند و تا قبل از تمام کردن غذا نباید میز را ترک کنند. کودک در ابتدا به تغذیه شدن توسط دیگران پاسخ مثبت نشان می‌دهد ولی به‌مرورزمان یاد می‌گیرد خودش به طور مستقل غذا بخورد.

شیوه‌ی تغذیه‌ی کودک، انواع غذاها و وعده‌های غذایی طبق فرهنگ و آداب رسوم هر خانواده‌ای، با هم متفاوت است؛ اما با وجود این تفاوت‌ها، تکالیف رشدی خاصی وجود دارد که کودکان برای تغذیه خوب باید آن‌ها را یاد بگیرند.

• ترتیب گذاری: کودک باید مراحل غذا خوردن که شامل تهیه غذا، حاضر شدن سر میز، غذا خوردن و مرتب یا تمیز کردن میز غذا است را بداند و دراین‌باره مهارت‌هایی را بیاموزد.
• قوانین غذا خوردن: باید به کودک آموخت که در حین غذا خوردن فعالیت‌های حرکتی خود را کنترل کند و قواعد مربوط به زمان صرف غذا را بیاموزد؛ «موقع غذا خوردن از جایت بلند نشو»، «غذایت را پخش نکن».
• مهارت‌های حرکتی: کودک یاد می‌گیرد که از قاشق و چنگال برای خوردن غذا کمک بگیرد و انواع حس‌های لمسی در دهان و دست‌ها را تجربه کند.
• تعامل و ارتباط: این یکی از مهم‌ترین مهارت‌ها هنگام صرف غذا است؛ کودک یاد می‌گیرد گوش دهد، نوبت را رعایت کند و در کل قوانین مکالمه گروهی را در حین غذا خوردن می‌آموزد.
• خودمختاری: کودک می‌تواند با انتخاب غذا یا تعیین اینکه چقدر غذا می‌خورد، خودمختاری خود را نشان دهد.
• انعطاف‌پذیری: کودک یاد می‌گیرد در موارد مختلف انعطاف بیشتری از خود نشان دهد؛ ممکن است لازم باشد غذای جدیدی بخورد، یا در جایی غیر از خانه‌ی خودشان غذا بخورد و در صندلی بشیند که به آن عادت ندارد.
• رضایتمندی: در آخر کودک از اینکه یاد می‌گیرد چگونه خود را تغذیه کند و غذاهایی که دوست دارد را مشخص کند، احساس رضایت می‌کند و از غذا خوردن با دیگران لذت می‌برد.

زمانی کودک دچار اختلال تغذیه‌ای است که بر رشد جسمی او تأثیر بگذارد. اگر کودک شما دچار نارسایی رشد است، لازم است بررسی کنید آیا این مشکل ریشه طبی دارد یا نه؟ مشکلاتی نظیر هضم و عمل بلعیدن غذا. اگر نه بررسی کنید چه مشکلات هیجانی ممکن است در ایجاد این مشکل نقش داشته باشد؟ شیوه‌ی تغذیه‌ی کودکتان احتمالاً چه مشکلی دارد؟ آیا کودکتان در برابر تلاشتان برای غذا دادن مقاومت می‌کند؟ یک روانشناس دقیق می‌تواند به شما کمک کند تا این مورد را بررسی کنید.

1. با یک متخصص سلامت روان در مورد نگرانی خود صحبت کنید؛ در اختیار قرار دادن اطلاعاتی از تاریخچه خانوادگی می‌تواند به تشخیص اختلال در غذا خوردن به او کمک کند.
2. متخصص کودک باید مواردی چون سلامت کودک، قد، وزن و اندازه‌ی دور سر کودک را ارزیابی کند. همچنین وضعیت غذایی کودک از دوران پیش از تولد تا کنون.
3. ارزیابی‌های رشدی، حسی، حرکتی-دهانی، برای تعیین نقاط قوت و مواردی که کودک در آن زمینه به کمک نیاز دارد، لارم است.
4. مشاهده خانواده هنگام یکی از وعده‌های غذا خوردن توسط متخصص سلامت روان کمک می‌کند بهتر شرایط را ارزیابی کند.

وقتی کودکان مدام غذا می‌خورند در واقع روده‌ی خود را پر می‌کنند و معده‌ی آن‌ها کش می‌آید به‌طوری‌که دیگر نمی‌توانند نشانه‌های سیری را به مغز برسانند. همچنین بیشتر غذاهای نشاسته‌ای و سنگین را ترجیح می‌دهند.

• از غذا برای پاداش به رفتار خوب استفاده نکنید.
• یک برنامه غذایی ترتیب دهید و به نسبت هر غذا توجه کنید (مثلاً به‌اندازه یک فنجان ماکارونی بخور؛ نصف بشقاب غذا بخور)
• کودک را تشویق کنید غذای خود را از روی عکس هرم غذایی انتخاب کند. هر وقت از یک طبقه از هرم غذایی انتخاب کرد آن طبقه را با ماژیک مشخص کنید تا انتخاب‌های بعدی را از طبقه‌های دیگر داشته باشد تا مطمئن باشیم رژیم غذایی او متعادل است.
• قانون مادربزرگ‌ها را به کار ببرید؛ نخود سبزهایت را بخور تا به تو سیب‌زمینی سرخ‌کرده بدهم.
• کودک را ترغیب کنید چند لقمه از غذایی که دوست ندارد بخورد تا به عنوان جایزه به میزان مشخصی از غذای موردعلاقه‌اش برسد.
• علاوه بر کنترل غذا و وعده‌های غذایی، زمینه‌هایی برای سوخت‌وساز کودک را فراهم کنید.
• با اعمال فشار روی شکم، ناحیه‌ی روده را تحریک و تقویت کنید. از یک بالش یا پتوی سنگین استفاده کنید و آن را روی شکم قرار دهید و فشار دهید تا معده را تحریک کند.
• مجرای هوا و شکم را از طریق بازی با اسباب‌بازی‌های بادی (مثل باد کردن بادکنک، بوق زدن یا نواختن سازهای بادی) تحریک کنید.

بهترین راه کمک به کودک خود برای اینکه خوب غذا بخورد این است که به او کمک کنید حالات سیری و گرسنگی را تشخیص دهد، خود را به خوبی تغذیه کند و از لحاظ هیجانی الگوهای رفتاری سالمی را ایجاد کند که تغذیه‌ی مستقل و خودمختار را تقویت کند. یک جنبه‌ی مهم درمان مشکلات تغذیه‌ای این است که نیازهای حسی کودک خود را بشناسید و برطرف کنید تا او بتواند به راحتی غذا بخورد. یک درمان موفق نه تنها به اساس هیجانی مشکلات خوردن توجه می‌کند بلکه برای کودک، ساختار و راهبردهایی فراهم می‌نماید تا بتواند آنچه از او انتظار می‌رود را بشناسد و بفهمد.

کوک شما نیز بد غذا است؟ تجربیات و راه‌حل‌های خود را با دیگر خوانندگان فکر بنیان در میان بگذارید.

[kkstarratings]