ادوارد جان موستین بالبی

شکل‌گیری نظریه دلبستگی حاصل کار مشترک بالبی و مری اینزورث است. جان بالبی اصول اساسی این نظریه را پی‌ریزی کرد. او به این منظور نوع نگاه تفکر روان‌شناختی را در مورد ارتباط کودک-مادر و اثرات روان‌شناختی ناشی از محرومیت، داغ‌دیدگی و جدایی زودرس کودک از مادر را تغییر داد.

بالبی به این نتیجه رسید که نظریه‌های روانکاوی و ادعاهای یادگیری اجتماعی که وابستگی مادر-کودک را مبتنی بر تقویت ثانویه می‌دانست، نمی‌توانند این نکته را تبیین کنند که چرا کودکان برای رشد و بالندگی به یک رابطه گرم و مراقبتی پایدار نیاز دارند، به نظر می‌رسید رشته جدید کردارشناسی بتواند با استفاده از اطلاعاتی که رابرت سون جمع‌آوری کرده بود به یک چهارچوب مناسب دست یابد.

کار هاری هارلو درزمینهٔ تحول شیوه‌های عاطفی در بین میمون‌های زودرس بر روی جان بالبی بسیار تأثیرگذار بود. به‌خصوص این عقیده او که دلبستگی کودکی حاصل کشانده یاد گرفته‌شده نیست، همان چیزی که فروید و هال مطرح کرده بودند. رفتارهای دلبستگی توسط شیوه‌هایی که به‌طور کامل ذاتی نباشند اما می‌توانند با درجات مختلف سازگار شوند، تنظیم می‌شوند تا بتوانند شرایط محیطی را تغییر دهند.

اولین اظهارات رسمی بالبی در باب نظریه دلبستگی را در 3 مقاله کلاسیک با عنوان‌های «ماهیت رابطه کودک با مادر»، «سوگ و سوگواری در شیرخوارگی و کودکی اولیه» و «جدایی و اضطراب» او می‌توان مشاهده کرد. به عقیده بالبی سوگ و سوگواری با ایجاد رفتارهای دلبستگی ظاهر می‌شود. پارکس و بالبی در مقاله‌ای نشان دادند که فرایند سوگ از 4 مرحله تشکیل‌شده است که شامل 1-کرختی، حسرت و اعتراض 2- درهم‌ریختگی و میل برای جست‌وجوی فرد ازدست‌رفته 3-ناامیدی 4-بازسازی هست.

نظریه دلبستگی بالبی مبتنی بر ترکیبی از مفاهیم کردارشناسی، زیستی-اجتماعی، زیستی-روانی، نظریه سایبرنتیک سیستم‌های کنترل و رویکرد ساختاری به تحول شناختی هست. اصول اساسی نظریه دلبستگی این است که انسان‌ها به لحاظ بیولوژیکی مستعد شکل‌دهی و تداوم روابط دلبستگی با مراقبین اولیه خودشان هستند.

رفتار دلبستگی به رشد پیوستگی‌های عاطفی بین کودک و مادر و بعدها بین بزرگ‌سال و بزرگ‌سال دیگر منجر می‌شود. مادری کردن فرایند دوطرفه است که مبتنی بر عشق، مسئولیت و پیوند است. پدری کردن معمولاً نقش حمایتی برای مادری کردن تلقی می‌شود و خانواده محیطی است که در آن رابطه کودک و مادر به بالندگی می‌رسد.

در مراحل خاصی از تحول کودک 3 ماهگی تا پایان 3 سالگی دلبستگی های بین کودک و مادر به‌آسانی شکل می‌گیرند. هیچ عملی عمیق‌تر و گسترده‌تر از تجربیات اولیه دوران کودکی در شکل‌گیری تحول شخصیت نقش ندارد. رفتار دلبستگی به‌طور بالقوه در سراسر زندگی ادامه می‌یابد. الگویی که رفتار دلبستگی را مختل کند می‌تواند در هر سنی بروز کند و شایع‌ترین آن دلبستگی مضطربانه است.

به عقیده فمینیست‌ها این نظریه به‌طور ضمنی شکلی از ضد فمینیست را ارائه می‌کند. اینکه تأکید شدیدی بر روابط مادر-کودک داشته و از نگاه آن‌ها به این معناست که بلاگردان‌های فرهنگی برای شکست‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مادران هستند. همچنین ادعا می‌شود که برای توجیه تمام پیچیدگی‌های زندگی هر کودک نظریه بالبی کافی نیست.

باوجوداین انتقادات مقیاس نظریه دلبستگی به‌گونه‌ای است که بسیاری از پیش‌بینی‌های آن به‌طور مناسب بررسی می‌شود. کارهایی که اخیراً در مورد انواع رفتارهای دلبستگی مثلاً پدری کردن، پدربزرگی کردن و دلبستگی های همشیران صورت گرفته است، به بسط، گسترش و اصلاح نظریه دلبستگی منجر شده است.

برخی از کتاب‌های نوشته شده توسط جان بالبی عبارت است از:

• A Secure Base
• The Making And Breaking Of Affectional Bonds
• Loss, sadness and depression
• Maternal Care & Mental Health
• Charles Darwin : Une nouvelle biographie
• Child care and the growth of love
• Separation: Anxiety and Anger