تشخیص و مدیریت اختلال طیف اوتیسم

تشخیص و مدیریت اختلال طیف اوتیسم (ASD)

اختلال طیف اوتیسم (ASD) نوعی اختلال پیچیده عصبی رشدی (Neurodevelopmental) است که بر روی رفتار، ارتباطات و عملکرد اجتماعی فرد تأثیر می‌گذارد. بنا بر آخرین تحقیقاتی که مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا انجام داده از هر 68 کودک در آمریکا 1 کودک به اختلال طیف اوتیسم (ASD) مبتلاست. روان شناسان می‌توانند در تشخیص این اختلال و کمک به کنترل و مدیریت چالش‌های مرتبط با آن نقش مهمی ایفا کنند.

شناخت اوتیسم

همان‌طور که اصطلاح طیف نشان می‌دهد، علائم اختلال طیف اوتیسم در یک‌رویه پیوسته و مستمر بروز می‌کنند. بعضی افراد مبتلا می‌توانند در مدارس سنتی موفق عمل کنند، شغل داشته باشند و زندگی روزمره خود را با کمی پشتیبانی و حمایت به‌صورت عادی سپری کنند. عده‌ای هم که دچار اختلالات شدید مغزی هستند نیازمند حمایت بیشتر و کمک در زندگی هستند.

درحالی‌که اختلال طیف اوتیسم یک اختلال بسیار متنوع است، شرایط آن با بعضی رفتارها و مشکلات مکرر در تعامل اجتماعی شناخته می‌شود:

• عدم توانایی برای اشاره کردن به اشیا یا تولید صداهای ترکیبی در دوران نوزادی
• عدم توانایی در برقراری رابطه چشمی در دوران نوزادی
• عدم توانایی برای واکنش دادن نسبت به نام خود
• کمبود مهارت‌های اجتماعی و زبانی که معمولاً در سال دوم زندگی بروز می‌کند
• واکنش‌های غیرعادی به حس های درونی
• حرکات غیرعادی مانند دست‌هایی که دائماً تکان می‌خورد، بدنی که می‌لرزد یا آویزان است
• مشکلات در بازی کردن یا برقراری رابطه با همسالان
• مشکلات مریوط به صحبت کردن در مورد احساسات
• مشکلات در درک آهنگ کلام، زبان بدن و حالات صورت
• علاقه بیش‌ازحد به یک موضوع خاص
• عدم توانایی در تغییر روال‌های معمول

متخصصان زیادی می‌توانند این تشخیص را انجام دهند شامل روان شناسان، پزشکان اطفال و عصب شناسان. روان شناسان (شامل روان‌شناس عصبی کسی که درزمینه ی روابط میان‌مغز و شناخت انسان، عملکردهای عاطفی و رفتاری او تخصص دارد) اغلب در روند تشخیص بیماری نقش دارند. لازم است که متخصصی که تشخیص را انجام می‌دهد تجربه کافی درزمینه ­ی اختلال طیف اوتیسمو علائم آن را داشته باشد. برای تشخیص اختلال طیف اوتیسم روان شناسان از منابع اطلاعاتی مختلفی مانند موارد زیر استفاده می‌کنند:

• مصاحبه با بیمار
• مشاهده رفتار بیمار
• آزمایش توانایی شناختی و زبانی
• آزمایش‌های پزشکی برای بررسی سایر شرایط
• مصاحبه با والدین، معلمان و سایر بزرگ‌سالانی که می‌توانند به سؤالات مرتبط با رشد اجتماعی، عاطفی و رفتاری بیمار پاسخ دهند.

درمان و حمایت

با در نظر داشتن ماهیت پیچیده این بیماری، کودکان مبتلا به تشخیص و مدیریت اختلال طیف اوتیسم از روش‌های درمانی گروه متخصصان در حوزه‌های مختلف بهره‌مند می‌شوند. این گروه‌ها شامل پزشکان، محصلان، متخصصان گفتاردرمانی و متخصصان کار درمانی در کنار روان شناسان هستند. اقدامات زیادی انجام‌شده تا کودکان تشخیص و مدیریت اختلال طیف اوتیسم درمان شوند. بعضی از روش‌های معمول برای درمان بدین قرارند:

• تحلیل رفتار کاربردی ABA: روشی است که در آن فن‌ها به‌صورت تجربی آموزش داده می‌شوند تا رفتارهای مفید افزایش و رفتارهای مضر کاهش یابند یا با آموزش بهبود یابند. درمان ABA توانسته مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و شغلی را در بیماران ارتقا بخشد.
• مدل رابطه‌ای تفاوت رشد فردی (DIR). در مدل DIR که آن را درمان در فضای باز هم می‌گویند، بیمار و پزشکان رفتار کودک در بازی کردن را دنبال می‌کنند و او را تشویق به مشارکت در تعاملات پیچیده می‌نمایند.
• برنامه اوتویسم TEACCH: چارچوب TEACCH مشارکت، انعطاف‌پذیری، استقلال و خودکفایی را از طریق استراتژی‌هایی که بر اساس یادگیری نقاط ضعف و نقاط قوت بیماران ASD است را ارتقا می‌بخشد.

لازم است که فردی متخصص کودک مشکوک به اختلال اوتیسم را معاینه کند تا بهترین درمان‌ها را پیشنهاد دارد. چنین اقداماتی توسط روان شناسان، دانش‌آموختگان و تحلیل گران رفتاری قابل‌اجراست. روان شناسان نقش مهمی در کمک به کودکان مبتلا دارند و به بزرگ‌ترهای آن‌ها می‌آموزند که چگونه باید اختلالات مرتبط را مدیریت کنند.

ملاقات با یک روان‌شناس در مورد اختلال طیف اوتیسم

وقتی روان‌شناس اختلال طیف اوتیسم را تشخیص داد یا برای اولین بار بیمار مبتلا به اختلال طیف اوتیسم را ملاقات کرد، ارزیابی جامع خود را انجام می‌دهد. این ارزیابی مانند نقشه مسیری است که نقاط قوت بیمار و قسمت‌هایی نیاز به درمان دارد را مشخص می‌کند. افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم با یکدیگر فرق می‌کنند و چالش‌های مجزای خود را دارند. روان شناسان می‌توانند بر اساس نیازهای شناختی، رفتاری، عاطفی و علمی یک فرد به او توصیه‌های درمانی کنند. این طرح‌های درمانی به درمانگر ABA، متخصصان و سایرین کمک می‌کند تا بر روی نقاط قوت افراد متمرکز شوند و چالش‌های پیش رو را با دقت بیشتری از میان بردارند. اختلال طیف اوتیسم شرایطی است که در تمام طول عمر باقی می‌ماند. با رشد بیمار، روان‌شناس طرح درمانی جدیدی را می‌چیند تا به او و خانواده‌اش در مراحل مختلف زندگی مانند مدرسه، ورود به دوران نوجوانی یا حرکت به سمت بزرگ‌سالی کمک کند.

روان شناسان همچنین می‌توانند به چالش‌هایی که برای افراد مبتلابه اختلال طیف اوتیسم و خانواده‌هایشان ایجاد می‌شود، کمک کنند. چنین خدماتی شامل موارد زیر است:

• درمان‌هایی که به مدیریت اضطراب یا اختلال‌های عاطفی مانند افسردگی کمک می‌کند شامل رفتاردرمانی شناختی می‌شود روشی که به تغییر تفکرات و رفتارهای منفی کمک می‌کند.
• درمان‌هایی که به مدیریت خواب و مشکلات تغذیه که معمولاً با تشخیص و مدیریت اختلال طیف اوتیسم همراه است، کمک می‌کند.
• گروه‌های مهارت‌های اجتماعی برای کمک به افراد تشخیص و مدیریت اختلال طیف اوتیسم تا مهارت‌های کلامی، غیرکلامی و بازی کردن را تقویت کنند.
• روان‌درمانی فردی برای کمک به بزرگ‌سالان مبتلابه اوتیسم تا روابط زناشویی و خانوادگی خود را تقویت کنند و مهارت‌های لازم برای کاریابی را پیدا کنند.
• برای افرادی که آسیب‌های شناختی شدیدتری دارند، روش‌های کاهش خشم و خودآزاری و افزایش رضایت اجرا می‌شود.

هدف از روان‌درمانی شاید درمان اختلال طیف اوتیسم نباشد بلکه کمک به افراد مبتلا به این اختلال است تا به بهترین شکل با چالش‌های پیش رو مقابله کنند.