خانواده های دو زبانه

در برخی کشورها  (دو زبانه) معمول است که کودکان دو یا چند زبان را هم‌زمان یاد بگیرند و از آن‌ها برای ارتباط با دیگران در طول روز استفاده کنند– حتی برخی کودکان جایی بزرگ‌ شده‌اند که در آن‌ها به بیش از چهار زبان حرف می‌زنند. در کشورهایی مثل امریکا ممکن است فقط یک‌زبان غالب وجود داشته باشد که دولت، مدارس و جامعه به آن زبان حرف می‌زنند. با مدنظر قرار دادن این موضوع، والدینی که یک‌زبان مادری و اضافه‌ی دیگر هم دارند دچار یک سردرگمی بزرگ می‌شوند:

آیا فقط به فرزندمان زبان غالب را یاد بدهیم یا او را دوزبانه بزرگ کنیم؟

اگرچه یادگرفتن زبانی که به‌طور گسترده در کشوری که زندگی می‌کنید اهمیت و کاربرد دارد، اما برای بسیاری از افراد مهم است که فرزندشان زبان پدر و مادرشان، پدربزرگ و مادربزرگشان و خواهر و برادر بزرگ‌ترشان را نیز یاد بگیرند.تصمیم در مورد اینکه یک یا چند زبان را به فرزندتان بیاموزید، با شماست. ممکن است فکر کنید برای اینکه فرزندتان در کشور جدید «شروعی دوباره» داشته باشد، تنها نیازمند یادگیری زبان غالب است. هرچند، پرورش کودکان به‌صورت دوزبانه فواید متعددی دارد (ویدیوی روان شناسی زبان را ببینید).

دوزبانه بودن به چه معناست؟

دوزبانه بودن به این معناست که قادر به درک و اظهار خودتان به دو زبان باشید و بتوانید افکار خود را به‌روشنی به هر دو زبان منتقل کنید. چندزبانه بودن به معنای داشتن این مهارت‌ها به بیش از دو زبان است.برخی صاحب‌نظران معتقدند که اگر والدین و فرزندانشان در خانه به یک‌زبان حرف نزنند، ارتباط بین آن‌ها ممکن است دچار مشکل شود.

درنتیجه‌ی این مشکل، ممکن است والدین بخشی از کنترل فرزندشان را از دست بدهند و به‌مرورزمان، فرزندان دچار تأثیرات سوء این قضیه شوند، مثلاً ممکن است فرزندان وارد دار و دسته‌های مختلف شوند تا حس تعلقی را که دیگر در خانه ندارند از آن طریق دوباره به دست آورند.

کمک به دوزبانه شدن فرزندان

روش‌های متعددی برای کمک به دوزبانه شدن کودکان وجود دارد که در همه‌ی آن‌ها کودک باید در موقعیت‌های مختلف در معرض هر دو زبان قرار گیرند تا به اهمیت فهم و یادگیری آن زبان‌ها پی ببرند.

دو رویکرد پیشنهاد می‌شود:

• رویکرد یک والد، یک‌زبان: در این حالت، در سال‌های اولیه‌ی زندگی کودک، هر والد در خانه به یک‌زبان با او حرف می‌زند. مثلاً مادر ممکن است با بچه به زبان انگلیسی صحبت کند، درحالی‌که پدر فقط از زبان اسپانیولی استفاده می‌کند.
• رویکرد زبان اقلیت در خانه: این روش به والدین اجازه می‌دهد که برای هر زبان یک کارکرد در نظر بگیرند. مثلاً، درحالی‌که فرزند در خانه اسپانیولی صحبت می‌کند، در مدرسه ممکن است به انگلیسی صحبت کند.

از هر روشی که کمک می‌گیرید، سعی کنید که زبان‌ها را باهم مخلوط نکنید. به‌عبارت‌دیگر، درحالی‌که با فرزندتان به زبان مادری‌تان حرف می‌زنید، عبارات و جملات انگلیسی به کار نبرید. اگر هم‌چنین اتفاقی از جانب فرزندتان افتاد، گه گاه او را با گفتن کلمه‌ی معادل در زبان موردنظر، تصحیح کنید.

از هر روشی که کمک می‌گیرید، سعی کنید که زبان‌ها را باهم مخلوط نکنید. به‌عبارت‌دیگر، درحالی‌که با فرزندتان به زبان مادری‌تان حرف می‌زنید، عبارات و جملات انگلیسی به کار نبرید. اگر هم‌چنین اتفاقی از جانب فرزندتان افتاد، گه گاه او را با گفتن کلمه‌ی معادل در زبان موردنظر، تصحیح کنید.

مواد آموزشی متعددی وجود دارد که به شما کمک می‌کند به فرزندتان یک‌زبان دوم را بیاموزید، مثل سی‌دی‌های آموزش زبان، بازی‌های ویدیویی، فیلم و دی‌وی‌دی، موسیقی و عروسک‌های سخنگو. پیدا کردن کتاب‌ها یا کارتن‌های دوزبانه هم کار سختی نیست. و البته که اینترنت همیشه در دسترس است!

برای بچه‌های کوچک از شعرهای کوتاه کودکانه، ترانه‌ها و بازی‌ها استفاده کنید. همچنان که کودکتان بزرگ‌تر می‌شود، شما هم در رویکردتان ثابت‌قدم و خلاق باشید. برخی والدین فرزندانشان را به مؤسسات زبان می‌فرستند تا بتوانند آن زبان را به‌صورت رسمی هم یاد بگیرند.

بسیاری از خانواده‌ها هم فرزندان خود را به جمع هم‌سن‌وسالان هم‌وطنشان می‌فرستند. برای مثال، تقریباً در تمام شهرهای ایالات‌متحده یک منطقه ایتالیایی نشین یا چینی نشین وجود دارد. همچنین مراسم و جشن‌های ملی که توسط هم‌وطنان شما برگزار می‌شوند نیز فرصت‌های مناسبی برای یادگیری زبان مادری‌تان هستند.

صحبت کردن و تسلط به زبان دوم می‌تواند مزایای فرهنگی متعددی داشته باشد. کودکان با یادگیری زبان مادری‌شان قادر به برقراری ارتباط با آشنایان و تقویت پیوندهای خانوادگی‌شان خواهند بود.

همچنین ممکن است تمایل داشته باشند که تاریخ و آداب‌ورسوم خانوادگی کشورشان را یاد بگیرند. با فهمیدن این‌که از کجا آمده‌اند، کودکان می‌توانند هویتشان را تقویت کنند و تعیین کنند که در آینده به کجا خواهند رفت.

در برخی موارد، یادگیری دو زبان به‌صورت هم‌زمان در مقایسه به تک‌زبانه‌ها ممکن است توسعه‌ی زبان را کندتر کند.

زبان شناسان می‌گویند ممکن است کودکان دوزبانه ترتیب کلمات را در یک جمله عوض کنند، اما درست مثل کودکان تک‌زبانه، منظورشان را می‌دانند. در نظر داشته باشید که تصحیح فرزندتان بهتر است همیشه به‌صورت نامحسوس باشد تا کودک احساس ناراحتی نکند.

بعضی از والدین نگران این هستند که اگر در خانه با فرزندشان به زبان دیگری صحبت کنند، جلوی یادگیری انگلیسی او را در مدرسه می‌گیرند. حقیقت این است که بچه‌ها پیش از رفتن به مدرسه از طریق تلویزیون، اینترنت و دوستانشان ارتباط مستمر با این زبان داشته‌اند.

والدین معمولاً از توانایی یادگیری انگلیسی توسط فرزندشان، وقتی می‌بینند فرزندشان چطور با بچه‌های انگلیسی‌زبان همسایه یا مهدکودک بازی می‌کند شگفت‌زده می‌شوند. کودکان معمولاً وقتی شروع به مدرسه رفتن می‌کنند خودشان را به هم‌کلاسی‌هایشان می‌رسانند. در این حالت، مسئله کلاً عوض می‌شود! حال، مسئله‌ی والدین این می‌شود که چطور نگذارند فرزندشان همیشه انگلیسی صحبت کند.

برخی چالش‌ها

برخی کودکان خیلی دوست ندارند به زبان مادری‌شان صحبت کنند. طبیعتاً، بچه‌ها دوست دارند شبیه هم‌کلاسی‌هایشان باشند. برای مثال، اگر دوستانشان فقط انگلیسی صحبت می‌کنند، آن‌ها هم تمایل دارند که فقط به انگلیسی صحبت کنند. والدینی که دوست دارند فرزندشان به زبان دوم صحبت کند، باید بدون توجه به بی‌میلی کودک، در خانه به همان زبان با او صحبت کنند.

پرورش کودکان دوزبانه

یاددادن زبان دوم به کودک می‌تواند تبدیل به یک چالش شود. حقیقت این است که بسیاری از خانواده‌هایی که مهاجرت می‌کنند، زبان مادری‌شان را در طی سه نسل از دست می‌دهند، ولی این الزاماً در مورد شما صدق نمی‌کند.

درنهایت، روان صحبت کردن به یک‌زبان دیگر توسط فرزند شما می‌تواند تحت تأثیر عوامل متعددی من‌جمله انگیزه‌ی فردی و حمایت والدین قرار گیرد. اول در مورد اینکه دوست دارید فرزندتان زبان مادری‌تان را تا چه سطحی یاد بگیرد تصمیم‌گیری کنید، سپس، دنبال منابع آموزشی مناسب بگردید.

بزرگ کردن کودکان به‌صورت دوزبانه می‌تواند به آن‌ها کمک کند که اهمیت فرهنگ و میراث ملی‌شان را بدانند، همچنین به آن‌ها هویت می‌بخشد. همچنین ممکن است وقتی بزرگ شدند در محل کار برایشان تبدیل به یک مزیت شود.