شکست عاطفی از جنبههای مختلف میتوان به این پدیده نگاه کرد. از منظر اجتماعی، فرهنگی و روانشناسی. به عنوان مثال کنار گذاشتن قید و بندهای سنتی و رواج اصولی که روابط پیش از ازدواج را مشکلدار نمیداند، از دلایل گسترش این پدیدهاند. البته این اتفاق گریزناپذیر است.
افزایش دانشجویان، کم شدن نظارت خانوادهها و گسترش وسایل ارتباط جمعی به هر حال دیر یا زود باعث این اتفاق میشدند. همه این موارد، گسترش روابط را توجیه میکنند و نه گسترش شکستهای عاطفی. در مورد شکستهای عاطفی، ما روانشناسها بیشتر میتوانیم کمک کنیم. البته ما در اتاق درمان، نمیتوانیم بیرون را کنترل کنیم؛ اما میتوانیم آنچه را از درون فرد باعث شکست عاطفی میشود، بشناسیم.
چه چیزهایی میتواند باعث مستعد شدن یک فرد به شکست عاطفی شود؟
قبل از هر چیز باید بگوییم که نباید پدیده شکست عاطفی را عادی سازی کنیم. مثلا بگوییم «رابطه به هر حال به شکست منجر میشود». نه! بسیاری از روابط به شکست منجر نمیشوند. آن چیزهایی که افراد را مستعد شکست عاطفی میکنند، دو دستهاند؛ عوامل دور و عوامل نزدیک.
عوامل دور چیزهایی است که در سالهای اول زندگی فرد اتفاق میافتد و ظاهرا خیلی از روزهایی که شکست عاطفی اتفاق افتاده دورند. مثلا اگر در خانواده نیاز به امنیت، محبت، احساس کفایت، آزادی و ارزشمندی به هر دلیلی برآورده نشده باشد، فرد در بزرگسالی مستعد این میشود که رابطههای بیسرانجام داشته باشد. عوامل نزدیک، آنهایی هستند که از شروع تا قطع رابطه اتفاق افتادهاند. مثلا بیمهارتی در پیشبرد رابطه، سرمایه گذاری عاطفی بیش از حد، یعنی همه چیز را به طرف مقابل وابسته کردن، حتی تفریح، ترس از تنهایی و ناتوانی در شناختن انگیزههای طرف مقابل.
در مورد شناخت انگیزههای طرف مقابل «ژانت زار» یک روانشناس متخصص رابطه عاطفی، توصیه میکند: «شما وقتی وارد رابطه جنسی شوید که از تعهد طرف مقابل اطمینان دارید.»
با این عوامل نزدیک چه کار میتوانیم بکنیم؟
سادهترین پیشنهاد این است که وقتی وارد یک رابطه شدید یا به یک نفر گرایش شدید داشتید، از یک متخصص کمک بگیرید تا دلیل این جذابیت را بدانید. البته منظور ما این نیست که دوست داشتن، حتما یک آسیب است؛ اما در دوست داشتن میتوانیم آسیبهای پیدا کنیم.
البته همهی افراد وقتی وارد رابطه میشوند، چیزهایی را به عنوان علت مطرح میکنند. اما چیزهایی که افراد میگویند «دلیل» است، یعنی چیزی که به آن آگاهند. با این حال، «علت» واقعی جذابیت طرف مقابل را فقط میتوان با کمک یک روانشناس پیدا کرد.