تعریف اعتیاد به الکل
اعتیاد به الکل یا وابستگی به الکل اصطلاحی پزشکی برای «اعتیاد» به الکل یا الکلیسم است. الکلیسم یکی از اختلالات بسیار شایع و خطرناک در طبقه اختلالات وابسته به مواد است.
تاریخچه مصرف الکل
نوشابه‌های الکلی اکثراً در فرهنگ‌های مختلف در سرتاسر دنیا خاص جشن‌ها، مراسم مذهبی و تفریحی‌اند. یونانیان و رومیان باستان الکل را برای دو هدف تفریحی و مقاصد پزشکی مصرف می‌کردند اما همواره تأثیرات آرام‌بخش آن نیز موردتوجه بوده است. در آیین مسیحیت مصرف مفرط نوشابه‌های الکلی به‌منظور سرگرمی و تفریح منع شده و برعکس سبک زندگی توأم باوقار و متانت بیش‌تر از پیش ترغیب می‌شود.
بااین‌وجود مصرف الکل در تمامی جوامع اروپای غربی به پدیده‌ای معمول تبدیل‌شده است و محبوبیت تقطیر الکل در دوازده و سیزده کشور روبه افزایش است. تقطیر به فرایند تصفیه و تغلیظ الکل گفته می‌شود. چون آب و الکل نقاط جوش متفاوتی دارند جوشاندن مخلوطی از آن‌ها در یک دمای خاص باعث تفکیک این دو ماده می‌شود، ابتدا الکل به نقطه‌جوش می‌رسد و مشروب تخمیر شده به‌صورت بخار خارج می‌شود. این بخار، انباشته‌شده و از آن مشروب خالص و تقطیرشده حاصل می‌آید.
خمیر جودانه تخمیر شده ممکن است 15 تا 20% الکل داشته باشد، درحالی‌که مشروب تقطیرشده 70 تا 90% حاوی الکل است. تقاضای فزاینده و روبه رشد برای الکل تقطیرشده با نرخ بالاتر اعتیاد به الکل و مسائل مرتبط با آن همراه شده است. بر همین اساس، برای کمک به کاهش میزان مست باری، قوانین جدیدی وضع شد.
در اواخر قرن 15، فروش الکل در آلمان در روزهای یکشنبه و تعطیلات مذهبی ممنوع شد، علاوه بر این، آلمان اولین کشوری بود که نهضت میانه‌روی در مصرف الکل را راه انداخت. منظور از میانه‌روی اعتدال و خویشتن‌داری در مصرف الکل است. این فلسفه و رویکرد تا به امروز و هنوز در اکثر کشورهای جهان رایج است.
عملکرد الکل چگونه است (مکانیسم تأثیر الکل)
الکل کارکرد انتقال‌دهنده عصبی گاماآمینوبوتریک اسید (GABA) را افزایش می‌دهد. GABA از عمده‌ترین انتقال‌دهنده‌های بازدارنده مغز است. این انتقال‌دهنده مسئول کنش‌هایی مانند تسکین و آرامش دهی و خواب‌آلودگی است. پیشنهاد میکنم ویدیوی تاثیر الکل بر مغز را مشاهده کنید.
اگر میزان GABA افزایش پیدا کند از فعالیت نورون‌ها کاسته می‌شود. هم‌چنین، این احتمال وجود دارد که الکل از تأثیرات گلوتامات بکاهد (اولین انتقال‌دهنده برانگیزاننده) و به این وسیله از دو طریق فعالیت مغزی را کاهش دهد.
تاثیرات الکل بر بدن
حتی مصرف گاه‌گاهی الکل در طول دوره بارداری می‌تواند برای جنین خطرناک باشد. بچه‌های مادرانی که الکل را در حد متوسط تا شدید مصرف می‌کنند ممکن است به سندرم جنین الکلی مبتلا شوند. در شدیدترین شکل آن، این بیماری ممکن است سبب نقص عضو یا عقب‌ماندگی نوباوه شود.
بهترین راه‌حل ممکن برای مادران باردار این است که هرگز الکل مصرف نکنند زیرا هیچ میزان بی‌خطری هیچ‌وقت برای آن تعیین نشده است. بیش‌مصرفی الکل موضوعی خطرناک و جدی است.
در هرسال هزاران نوجوان به خاطر بیش‌مصرفی الکل یا مسمومیت الکلی می‌میرند. مصرف بسیار زیاد نوشابه‌های الکلی انسان را نمی‌کشد به‌خصوص افرادی را که به نوشیدن الکل عادت ندارند.
دلایل شایع برای مسمومیت الکلی نوشیدن خیلی زیاد الکل با معده خالی یا شرط‌بندی‌ها یا بازی‌های الکلی است. خطر زمانی جدی‌تر می‌شود که الکل همراه با مواد دیگری که تأثیر مشابه دارند مانند مسکن‌ها مانند والیوم یا سایر داروهایی که خاصیت تسکین دهی دارند، مصرف شود.
نشانه‌های بیش مصرف الکل شامل تهوع، استفراغ، اشکال در جهت‌یابی، تنفس کند و عدم پاسخگویی به محرک‌های بیرونی است.
مصرف شدید الکل در یک دوره زمانی طولانی می‌تواند به آسیب‌های جسمی جدی بیانجامد.
اثرات بلندمدت آن شامل کوچک شدن مغز، سیروز کبدی، کم‌کاری یا بزرگ شدن قلب، سوءتغذیه، ناتوانی جنسی و کاهش اسپرم در مردان، زخم‌های معده‌ای، التهاب پانکراس و به‌آسانی جراحت برداشتن و خونریزی کردن است.
هم‌چنین با افزایش انواع خاصی از سرطان مانند سرطان کبد، دهان، گلو، مری و معده در ارتباط است. علاوه بر تأثیرات آشکار جسمی، خلق افسرده از عوارض جانبی سوءمصرف الکل است.
در طول زمان و به خاطر سوءمصرف الکل کبد بیش از هر عضو دیگری در معرض آسیب است. کار کبد در بدن انسان تصفیه خون است. مقادیر زیادی از هرگونه سم به‌خصوص الکل در طول مدت‌زمان طولانی تأثیرات مخرب بسیار شدیدی بر کارکرد کبد اعمال می‌کند.
کبد از طریق یک سری واکنش‌های آنزیمی الکل را می‌شکند. مصرف شدید الکل ریسک بروز سیروز کبدی را افزایش می‌دهد. این موضوع بیانگر آن است که کبد در این صورت نمی‌تواند عملکرد بهتری داشته باشد.
در افرادی که به این بیماری مبتلا هستند ممکن است به مداخلات پزشکی و جراحی احتیاج باشد و در برخی از موارد شاید پیوند کبد ضروری باشد.
درمان اعتیاد به الکل
درمان اعتیاد به الکل اولین درمان شناخته‌شده و رسمی برای اعتیاد بوده است. برای افرادی که ملاک‌های وابستگی به الکل رادارند اولین و مهم‌ترین گام برای بهره‌مندی از درمان، ارزیابی کامل پزشکی و روان‌پزشکی است.
ترک الکل یکی از موارد بسیار خطرناک ترک مواد است. در شدیدترین شکل این اختلال که دلیریوم ترمنس (DT) نامیده می‌شود فرد ممکن است احساس کند که حشرات روی پوستش حرکت می‌کنند، یا ممکن است توهم، بی‌قراری، فشارخون، ضربان قلب بالا و خطرناک (تا حدی که باعث حمله‌های قلبی یا سکته شود)، کاهش شدید دمای بدن و تشنج را تجربه کند و نهایتاً امکان مرگ وجود دارد.
DT یک اورژانس پزشکی است و درمان باید به خاطر ثابت نگه‌داشتن سیستم قلبی عروقی و سیستم اعصاب مرکزی در بیمارستان انجام گیرد.
حتی زمانی که DT به‌طور کامل اتفاق نمی‌افتد افرادی که در حد متوسطی از مصرف الکل دست می‌کشند ممکن است دچار علائم لرزش، اختلال خواب، بی‌قراری، فشارخون و ضربان قلب بالا و تحریک‌پذیری شوند.
قطعاً در چنین شرایطی اگر هرکدام از علائم جدی زیر رخ دهد، بهترین راه همیشه مشورت با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی است.
روزنه اصلی برای ترک و کنار گذاشتن از 3 تا 8 روز اول دوره پاکی شروع می‌شود. این دوره بسیار مشکل است اما هرروز ایستادگی در مقابل وسوسه مصرف دوباره می‌تواند مشکل‌تر باشد.
اکثر اعتیادها بیماری‌هایی بلندمدت‌اند به این معنی که برای جلوگیری از عود مجدد فرد باید در تمام زندگی پاک بماند. حتی یک جرعه می‌تواند به عود کامل علائم بسیار جدی‌تر از گذشته بیانجامد. به همین خاطر است که متخصصین معتقدند عود اعتیاد حتماً روزی دو بار به وقوع خواهد پیوست.
روش‌های درمانی زیادی وجود دارند که می‌توانند بر حل این فرایند عود و بازگشت اعتیاد به الکل کمک کنند.
هر نوع بیماری روان‌پزشکی زمینه‌ای مانند اختلال افسردگی و اضطراب باید از طریق متخصصین مراقبت‌های بهداشتی درمان شود. حتی در صورت عدم وجود چنین اختلالاتی، برای کمک به شکستن سیکل اعتیاد باید از درمان فردی بهره گرفت. در حال حاضر داروهای جدیدی برای کمک به انواع مختلف اعتیاد به‌خصوص الکلیسم در دسترس‌اند.
