حسادت در روابط ، روابط را تخریب می‌کند. وقتی کسی حسادت می‌کند، برقراری روابط عاشقانه توسط دیگران با او بسیار دشوار می‌گردد. در حقیقت بروز چنین رفتاری به دلیل پائین بودن اعتمادبه‌نفس است.
پیش از آن که ماهیت حسادت را توضیح دهم، اجازه بدهید تا از نظر واژه شناختی آن را تعریف کنم. مانند خشم، حسادت هم تعریف روشنی ندارد. به همین دلیل من از دو تعریف در اینجا استفاده خواهم کرد.
منظورم از آدم حسود فردی است که می‌خواهد همسرش فقط به او نگاه کند و نباید به هیچ‌کس علاقه‌ای نشان دهد. این افراد همسرشان را زیر ذره‌بین قرار داده حرکاتش را بررسی می‌کنند.
این فرد هنوز هم از هر نوع عبور از خط قرمزی از سوی همسرش ناراحت می‌شود همه او را محدود نمی‌نماید. او همسرش را چک نمی‌کند و پرسش‌هایی مطرح نمی‌کنند که اعتراض همسرش را برانگیخته نماید.
چگونه یک نفر دچار حسادت در روابط می‌شود: مراحل عمومی
مراحلی که یک نفر دچار حسادت ناسالم می‌شود، بسیار عمومی است:
- فرد به تفسیر یک حسادت ناسالم می‌پردازد.
- باورهای غیرمنطقی در مورد حسادت می‌سازد.
- در مورد باورهای نامعقولش فکر می‌کند تا برای اثبات آن نشانه‌هایی بیابد.
- در جهت باورهای غیرمنطقی‌اش کار می‌کند.
- دنبال موارد دیگری مشابه حسادت خودش می‌گردد.
- چشم‌انداز بزرگ‌تری بر پایه‌ی حسادت می‌سازد.
تفسیرهای مربوط به حسادت ناسالم
برای احساس حسادت، فرد باید نخست روی یک سناریو متمرکز شود. (که ممکن است ساختگی یا واقعی باشد که سه دسته از افراد در آن قرار می‌گیرند:
فردی که برای همسرش (واژه‌ای که زیاد در اینجا از آن استفاده خواهم کرد) دنبال رقیب عشقی است.
«همسرم مرا ترک خواهد کرد»
در این مورد فرد با ساخت یک مثلث یک رقیب فرضی برای خودش می‌سازد.
«من مهم‌ترین فرد زندگی او نیستم»
فرد گمان می‌کند که همسرش فرد جذاب دیگری را یافته و حالا او مهم‌ترین فرد زندگی‌اش است.
«من نخستین و تنها فرد زندگی‌اش نیستم»
فرد به این باور می‌رسد که همسرش او را به‌عنوان نخستین فرد زندگی‌اش نمی‌پذیرد.
«فلان کس به او علاقه‌ی نشان می‌دهد»
فرد می‌پندارد که کسی به همسرش علاقه نشان می‌دهد و همسرش او را کنار گذارده است.
«نمی‌دانم او چه فکر می‌کند و چه کار می‌کند»
در اینجا فردی وجود دارد که به دلایل گوناگونی از همه کارها و افکار همسر آگاهی ندارد این امری طبیعی است. اما به عنوان یک نگرانی حسودانه مطرح می‌نماید.
فرد باورهای غیرمنطقی‌اش در مورد حسادت را نگاه می‌دارد.
می‌دانید که نیازی نیست که فرد در مورد خیانت همسرش به مدرکی دست یابد. این احساس‌ها و باورهای غیرمنطقی چه درست و چه نادرست به‌وسیله‌ی خود فرد ایجاد و حفظ می‌شود.
اجازه بدهید این مورد را به وسیله‌ی «سیلیویا» در مورد همسرش در میهمانی اداره احساس داشته بیان کنم. او این باور غیرمنطقی را در خود پرورش داده بود که همسرش مرتکب خیانت شده و این مشکل حسادت او نیست بلکه عملکرد همسرش است که شامل این موارد می‌باشد:
- انحصارطلبی (من باید بدانم که همسرم در این میهمانی به هیچ‌کس روی خوش نشان نداده است)
- تحمل کم در برابر ناکامی (من نمی‌توانم همین‌جا بنشینم باید مطمئن شوم همسرم به کسی نخ نداده است)
همان‌گونه که پیش‌تر توضیح داده شد، این حسادت که ناشی از باورهای غیرمنطقی سیلویا بوده، وی را به این سو رهنمون کرد که همسرش در آن میهمانی با یک زن آشنا شده و این بدان معناست که «سیلویا» تنها زن جذاب زندگی او نیست.
سپس روی موقعیت متمرکز شده و باورهای غیرمنطقی‌اش را بیشتر ساخته است. (او این کار را با انجام دو خطای شناختی زیر انجام داده است):
- انحصارطلبی (همسرم باید فقط مرا جذاب بداند).
- یک باور خود کوچک شماری (اگر همسرم فرد جذابی را بیابد یعنی من آدم غیر جذابی هستم)
در اینجا نمونه‌های دیگری از این قبیل باورهای غیرمنطقی را می‌بینید:
- همسر هم نباید مرا ترک کند. اگر این‌طور شود یعنی من دوست‌داشتنی نیستم.
- من با یاد مهم‌ترین فرد زندگی او باشم. در غیر این صورت یعنی من هیچی نیستم.
- من باید فرد اول و آخر زندگی همسرم باشم. در غیر این صورت بیچاره هستم.
موارد یادشده باورهای غیرمنطقی خود تخریب‌گر را نشان می‌دهد
زمانی که فرد با باورهای نامعقول این چنینی با همسرش برخورد می‌کند، پیامدهای گوناگونی رخ می‌دهد از جمله:
- هیچ‌کس حق ندارد به همسر من علاقه نشان دهد. این فاجعه است.
- هیچ‌کس حق ندارد به همسر من علاقه نشان دهد در این صورت این‌ها آدم‌های بدی هستند.
آسمان و ریسمان بافتن با باورهای حسودانه
هنگامی که فردی شروع می‌کند به ساختن باورهای نامعقول در مورد مواردی که پیش‌تر فصل شرح داده شد، این باورها روی رفتارش تأثیر منفی می‌گذارد.
بی‌اعتمادی و مشکوک شدن به هم
هنگامی که فرد تحت تأثیر حسادت در روابط قرار می‌گیرد، به هر کاری که همسرش انجام می‌دهد یا هر چیزی که می‌گوید با دیده‌ی شک و تردید می‌نگرد. او به هر حرکتی مشکوک است و هنگامی که چیزی هرچند کوچک را بیابد، به عنوان دلیلی بر مدعای خود از آن استفاده می‌کند.
نگاه کردن به هر نوع ارتباط به چشم خیانت و رابطه‌ی عاشقانه
فردی که دچار حسادت در مورد همسرش است، هر نوع رابطه‌ای را خیانت فرض می‌کند و آن را عاشقانه به شمار می‌آورد. این کار موجب می‌شود که او همسرش را همواره به عنوان فرد گناهکار شناسایی نماید که شکلی از حسادت بسیار مخرب است.
فکر کردن به این که همسر آدم نگرش منفی در مورد فرد دارد
فرد دارای باور نامعقول مبنی بر این است که همسرم نگرش منفی در موردم دارد. او با این باور غیرمنطقی سوگیرانه به گفته‌های همسرش می‌نگرد.
افکار مخرب در مورد رفتار همسر
وقتی فردی دارای حسادت در مورد رفتارهای همسرش است، هرگونه رفتاری از سوی همسرش را حتی وقتی یک رفتار اجتماعی باشد، منفی تلقی کرده و احساس منفی و حسادت از خود بروز می‌دهد.
در زیر مواردی را آورده شده است:
- او می‌خواهد به او پا بدهد.
- او می‌خواهد مرا ارزان بفروشد.
- او مرا پس می‌زند.
- او مرا وادار می‌کند چشمم دنبال دیگران باشد.
تفکری چنین مخرب خطر حسادت را افزایش می‌دهد. به‌ویژه اگر فرد دارای باور نامعقول مانند (با صحبت کردن با آن زن همسرم مرا پس زد و ثابت کرد که مرا دوست ندارد) باشد.
تفکر مخرب در مورد روابط آینده
در این حالت فرد منفی‌گرایانه این‌طور گمان می‌کند که اگر همسرم در آینده با زنی رابطه برقرار کرد چه می‌شود؟
منفی‌بافی در مورد نقاط مثبت یک فرد (به‌ویژه در جذب دیگران):
در این حالت فردی که دچار حسادت در روابط است، در مورد ویژگی‌های مثبت همسرش دست به منفی‌بافی می‌زند. به عنوان نمونه هنگامی‌که «لیندا» به گفت‌وگوی همسرش با آن زن حسادت پیدا کرد، خودش را غیر جذاب، دوست‌نداشتنی و پخمه تلقی نمود. این افکار منفی او را در سراشیبی یک سری باورهای افسرده‌ساز قرار داد که شانس افزایش حسادت را در وی بیشتر می‌کرد.
تفکر مثبت در مورد ویژگی‌های مثبت دیگران به ویژه در ارتباط با همسر:
کسانی که مانند لیندا حسادت می‌ورزند، ممکن است این طور فکر کنند که آن زن از ویژگی‌های مثبت و جذابیت زیادی برخوردار است و او نمی‌تواند در قبال آن مقابله کند شکست خواهد خورد. در این حالت نیز فرد نه تنها دچار باورهای افسرده ساز می‌شود بلکه چرخه‌ی حسادت خود را نیز قوی‌تر می‌سازد.
رفتاری که ناشی از باورهای غیرمنطقی در مورد حسادت است:
هنگامی که فردی دارای باورهای غیرمنطقی در مورد حسادت است، به شکلی ویژه رفتار خواهد کرد. و با این کارکرد منفی، باورهای منفی‌اش ریشه‌دارتر خواهند شد.
پرسش از همسر و نپذیرفتن آنچه او می‌گوید:
باورهای غیرمنطقی فردی که دچار حسادت در روابط است، او را وادار می‌کند از هم موضوع را استعلام نماید اما بعد از شنیدن پاسخ او به هزار و یک دلیل آن پاسخ‌ها را نپذیرفته یا آن را کافی نمی‌داند.
اگر همسرش از پاسخ سرباز بزند، وی دلیل محکم‌تری پیدا می‌کند تا موضوع را یک خیانت و بی‌وفایی بنامد.
بررسی پی‌درپی یکی از همسران:
هنگامی که فرد در معرض بی‌اعتمادی و حسادت همسرش قرار دارد. باورهای غیرمنطقی ایجادکننده‌ی حسادت ناسالم، موجب وارسی و چک کردن شریک زندگی می‌شود. که انواع گوناگونی دارد و در زیر به آن‌ها اشاره شده است:
- تعقیب کردن گاه و بی‌گاه
- تلفن زدن به او. موبایل‌ها هم به این قضیه کمک کرده‌اند
- گرفتن گزارش کارهای همسر از دوستانش. او حتی ممکن است کسی را برای این کار استخدام نماید.
این چک کردن خودش دلیلی خواهد بود برای از بین نرفتن حسادت ناسالم چرا که اگر او نتواند از کار همسرش سر دربیاورد حالش بد خواهد شد و حسادت‌اش بیشتر خواهد شد.
وارسی شدید همسر زمانی که او حضور دارد:
فردی که دچار باورهای غیرمنطقی و حسادت است، سرانجام راهی را می‌یابد همسرش را متهم به خیانت نماید. یعنی ریزبینی بیش از اندازه‌ی او چیزی را پیدا می شه با کمک آن فرضیه‌ها و باورهای نامعقول در مورد همسرش را اثبات نماید.
متهم کردن یکدیگر به بی‌خردی و خیانت:
فردی که دچار باورهای غیرمنطقی در مورد حسادت است، همسرش را به شیوه‌های گوناگونی بی‌خرد و خیانت‌کار می‌داند. اگر در این امر موفق شود، همسرش با طرد کردن به او واکنش نشان می‌دهد و این امر ممکن است باورهای نامعقول و حسادت‌های وی را عمیق‌تر نماید.
و همین‌طور مواردی از قبیل:
تله‌گذاری برای همسر
ایجاد محدودیت
تلافی
تنبیه کردن همسر
تنبیه کردن سوژه عشقی
منبع
کتاب شناخت مشکلات هیجانی ؛ نوشته ویندی درایدن ؛ ترجمه رامین کریمی و وحیده علی‌محمدی