روان‌شناسی فضولی

هندسه کلمات فضولی کردن: شاید بهتر باشد هندسه کلمات فضولی کردن را در فرهنگ و ادبیات عامیانه ایران بررسی کنیم، طوری که وقتی می‌گوییم فلانی فضول است، کلماتی به ذهنمان خطور کنند که دایره ذهنمان را روشن‌تر می‌کنند.

مثال:

• زاغ سیاه کسی را چوب زدن
• پای خود را فراتر گذاشتن
• دخالت کردن
• سرک کشیدن در زندگی مردم
• از حد خود خارج شدن
• فضول بودن
• اهل گیر بودن
• پاییدن
• جاسوسی کردن
• رد گرفتن
• مچ گرفتن
• یکدستی زدن
• پررو و وقیح سؤال کردن
• بی‌شرم و حیا بودن در سؤال پرسیدن
• خبرچینی
• سؤال‌های رگباری پرسیدن
• بررسی کردن
• سؤال‌های کارآگاهی کردن
• تحت کنترل گرفتن کسی
• در زندگی دیگران ورود کردن
• تجاوز کردن
• نظردادن‌های بی‌اجازه مداخله کردن
• مفتش بودن
• بازجویی کردن
• آمار طرف را گرفتن

به طور قطع در فرهنگ شخصی خانواده یا شهر و محله‌تان از کلیدواژگان مختلفی برای یک فرد فضول و مداخله‌گر بهره می‌برند که شما می‌توانید آن‌ها را ردیابی کنید و به مجموعه کلمات بالا اضافه کنید.

شما باید یاد بگیرید که فضولی‌های خود را به سمت سازندگی ببرید و آن‌ها را به کنجکاوی آگاهانه و هدفمند تبدیل کنید؛ اما باید انگیزه‌های پشت فضولی و دخالت‌های ریزودرشت خود را شناسایی کنید و سؤال‌های زیر را به طور جدی از خود بپرسید.

• وقتی فضولی و دخالت می‌کنم و سرک می‌کشم، دقیقاً می‌خواهم به چه چیزهایی برسم؟
• نتیجه مطلوب من از دخالت کردن‌هایم چیست؟
• می‌خواهم با فضولی و دخالت‌هایم چه اتفاقی بیفتد؟ به دنبال چه هستم؟
• چه چیز فضولی من را ارضا می‌کند؟

تلاش کنید برای محدود و مسدود کردن دخالت و فضولی‌تان به این پرسش‌ها در حوزه خودشناسی پاسخ دهید. قطعاً انگیزه‌های ناخودآگاه و خودآگاه متعددی برای دخالت‌ها و فضولی‌های خود دارید که به خود حق می‌دهید دست به این کارها بزنید و می‌خواهید هر طور شده به نتیجه برسید.

به طور مثال انگیزه‌های احتمالی شما برای دخالت و فضولی:

• قصد انتقام‌جویی، تخریب و ضربه زدن به طرف مقابل دارید.
• قصد دارید تغیر مثبت و اساسی در طرف مقابل ایجاد کنید.
• قصد دارید خود را تخلیه روانی کنید.
• مواردی دیگر.

به طور قطع شما باید با سه پرسش چالشی بالا انگیزه خود از دخالت، فضولی و ورود به حریم خصوصی دیگران را شناسایی کنید و قدم به قدم در راستای حذف انگیزه‌های مخرب، منفی، تخریبی و شیطانی خود حرکت کنید.

همه با درجات مختلف در زندگی اطرافیان خود فضولی می‌کنند. هرچه باشد فضولی و سر در آوردن از اطرافیان هیجان خاص خود را دارد و مردم در سراسر دنیا به نوعی با این موضوع مأنوس هستند؛ اما همه فضولی را به طور یکسان تجربه نمی‌کنند.

شما باید میزان روحیات فضولی و مداخله‌گری خود را کشف کنید و بهتر است ما در گام نخست روی ماهیت فضولی، دخالت، سرک کشیدن و تجسس که چه هست و چه نیست، به توافق نسبی برسیم.

بیشتر افراد فضولی را این‌گونه تعریف می‌کنند که رفتاری است که ما در قبال افرادی در پیش می‌گیریم که آن‌ها را دشمن می‌پنداریم:

• فضولی رفتاری است که به طور معمول از آن لذت می‌بریم.
• فضولی و دخالت کردن گاهی برای انتقام گرفتن مؤثر است.
• فضولی به موجودیت من هویت اجتماعی می‌دهد.
• سرک کشیدن رفتاری است که انسان ناخودآگاه از آن لذت می‌برد.
• دخالت کردن شکلی از خشم و عصبانیت را نشان می‌دهد.
• تجاوز به حریم خصوصی دیگران نوعی اعلام جنگ به آن‌هاست.
• فضولی گاهی می‌تواند به مرگ، نابودی و تضعیف شخصیت یک فرد منجر شود.
• فضول بودن یک عادت و صفت منفی فردی و اجتماعی است که به فرد لطمه زیاد می‌زند و او درصدی از اوقات زندگی خود را با آن پر می‌کند.
• تجسس در زندگی دیگران گاهی شغل و درآمد محسوب می‌شود که عده‌ای با آن گذران زندگی می‌کنند.
• دخالت یا تجاوز به حریم شخصی برای عده‌ای یک نوع انحراف ذهنی است که موجب آزار دیگران می‌شود.

عده‌ای برای دخالت در زندگی مردم، دلایل عقیدتی تعریف کرده‌اند و خود را در این کار محق می‌دانند.

همان‌طور که ملاحظه می‌کنید هر فردی برداشت خاص خود را از این واژه دارد و بر مبنای همان تعریف، طرز تلقی و برداشتی خاص از آن می‌کند و به نوعی خود را توجیه یا احساس محق بودن می‌کند. شما چه برداشتی از فضولی و دخالت دارید؟!

رها کردن و فاصله گرفتن از فرهنگ فضولی و دخالت آسان نیست و به فرهنگ‌سازی و ایجاد باورهای ذهنی جدید و تمرین مکرر نیاز دارد تا به یک عادت مثبت تبدیل شود؛ اما این کار زمانی سخت و مشکل خواهد شد که شما:

کودک و احساساتی باشید

هر زمان درگیر عواطف کنترل نشده کودک خود و به خصوص کودک فضول خود باشید، رهایی از فرهنگ فضولی بسیار دشوار خواهد بود.

در صورتی که فضولی نکردن و سرک نکشیدن شکلی از فرهنگ بالغانه است که هر کسی توان رسیدن به درجات بالای آن را به این راحتی ندارد.

خانم باشید

خانم‌ها در بسیاری از زمینه‌های مثبت از آقایان بالاتر هستند؛ اما می‌توان بر اساس تجربه گفت که درجه و شدت کنجکاوی و گاه فضولی آن‌ها بیشتر است، چون جزئی‌نگر هستند و ریز و جزئیات یک مکالمه، ارتباط و موضوع برایشان بسیار مهم است.

البته مردان در حوزه مداخله‌گری که امری والدانه است، بیشتر خودنمایی می‌کنند.

بخواهید فضولی کنید و انتقام بگیرید

زمانی که شما قصد ضربه زدن، تخریب و انتقام از کسی را داشته باشید، اینجا فضولی از او برای شما بسیار مهم می‌شود، چون قصد ترور روانی او را دارید.

شخصیت مداخله‌جو داشته باشید

زمانی که شاکله شخصیتی شما کاملاً مداخله‌گرانه است از این طریق به خودتان هویت می‌بخشید و این روحیات جزء دستورات ناخودآگاهی شما شده است.

از لحاظ احساسی عقب‌مانده باشید

وقتی فرد از لحاظ سواد عاطفی بسیار ضعیف باشد و درک عمیق از حریم خصوصی انسان‌ها نداشته باشد به فضولی و دخالت در زندگی دیگران گرایش پیدا می‌کند.

کتاب ذهن فضول! به من چه! به تو چه! به ما چه! ؛ نوشته دکتر علی شمیسا