سبک و شیوه ارتباط ما با هر شخصی و با روش خاصی متفاوت است و با این شیوه ارتباطمان با دیگران را تفسیر می‌کنیم. چهار شیوه مهم ایجاد رابطه به این شرح می‌باشند:
- انفعالی
- تهاجمی
- انفعالی – تهاجمی
- قاطعانه (توأم با اظهار وجود)
سالم‌ترین سبک و شیوه ارتباط روش قاطعانه می‌باشد. توضیحاتی که در ادامه در مورد هر یک از این شیوه‌ها ارائه می‌شود به شما کمک می‌کند تا سبک ارتباطی خود و همسرتان را شناسایی کنید و در عین حال انگیزه‌ای به دست می‌آورید که سبک قاطعانه را تمرین کنید و یاد بگیرید.
سبک ارتباط انفعالی
شخصی که در روابط خود از این سبک و شیوه ارتباط استفاده می‌کند، احساسات و آرزوهای خود را صادقانه بیان نمی‌کند. او به جای اینکه نظرات خود را به زبان بیاورد بیشتر تسلیم نظرات و عقاید دیگران می‌شود و از این جملات استفاده می‌کند: «من اهمیت نمی‌دهم»؛ «برای من مهم نیست»؛ «تو تصمیم بگیر» و … .
افراد منفعل از درگیری و تضاد اجتناب می‌کنند و باور دارند که حقوق آن‌ها به اندازه حق و حقوق دیگران حائز اهمیت نیست. ریشه اصلی رابطه انفعالی عزت‌نفس پایین است و اغلب برای اجتناب از صدمه زدن به دیگران؛ اجتناب از درگیری و ناراحتی و یا اجتناب از در معرض انتقاد قرار گرفتن، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
رفتار انفعالی اغلب با حسن نیت همراه است «من نمی‌خواستم ناراحتشان کنم»؛ «می‌ترسیدم حرف نادرستی بزنم» و … رابطه انفعالی هم به خود فرد صدمه می‌زند و هم به رابطه‌ای که برقرار می‌کند آسیب می‌رساند.
یک فرد منفعل ممکن است اجازه دهد تا حقوقش مورد تعرض قرار گیرد و نهایتاً باعث می‌شود تا حس کند که او را درک نمی‌کنند و قدر او را نمی‌دانند.
سبک ارتباط تهاجمی
شخصی که سبک و شیوه ارتباط تهاجمی دارد دقیقه برعکس یک فرد منفعل عمل می‌کند. فردی که برای برآورده شدن خواسته‌ها، نظرات، امیال و نیازهایش از این روش استفاده می‌کند اغلب حقوق دیگران را پایمال می‌کند.
این افراد به‌ندرت تسلیم دیگران می‌شوند و اغلب پیام آن‌ها این است: «آنچه را که من می‌خواهم از آنچه تو می‌خواهی مهم‌تر است».
ارتباط تهاجمی مانند ارتباط انفعالی ریشه در عزت‌نفس پایین دارد و از این شیوه برای برنده شدن و یا به کرسی نشاندن جز خود به هر قیمتی استفاده می‌گردد.
کسی که ارتباط تهاجمی را مورد استفاده قرار می‌دهد سعی می‌کند تا با انتقاد کردن و مقصر شمردن دیگران بر آن‌ها تسلط یابد. این افراد آستانه تحملشان پایین است و تحمل ناکامی را ندارند و صحبت دیگران را دائماً قطع می‌کنند و به حرف دیگران گوش نمی‌کنند.
زمانی که افراد ارتباط تهاجمی برقرار می‌کنند اغلب سعی می‌کنند دیگران را مسئول احساسات خود بدانند. ارتباط تهاجمی به احساسات فرد صدمه می‌زند و او را ناتوان می‌کند. فرد مهاجم ممکن است به قیمت تخریب اطمینان و صمیمیت سرانجام به هدف مورد نظر خود دست یابد.
سبک ارتباط انفعالی – تهاجمی
کسی که از این سبک و شیوه ارتباط استفاده می‌کند، در ابتدا از حقوق و امیال و آرزوهای خود چشم‌پوشی می‌کند و کوتاه می‌آید اما بعداً به دنبال کینه‌جویی و انتقال خشم خود می‌باشد.
انفعالی – تهاجمی‌ها مانند انفعالی‌ها هدفشان اجتناب از درگیری و تضاد است؛ اما پس از گذشت مدتی از روش‌هایی استفاده می‌کنند که فرد مقابلشان را وادار کنند تا مانند او به موضوع نگاه کنند.
الگوی رایجی که در رفتار این قبیل افراد به چشم می‌خورد این است که جلوی افراد انفعالی برخورد می‌کنند اما زمانی که فرد حضور ندارد ژست‌های تهاجمی به خود می‌گیرند. پیام آن‌ها این است: «من سعی می‌کنم همکاری کنم؛ اما تو باید دقیقاً به‌گونه‌ای رفتار کنی که من می‌گویم.»
رفتار انفعالی – تهاجمی‌ها ریشه در عزت‌نفس پایین دارد. افرادی که از این شیوه استفاده می‌کنند اغلب کنایه می‌زنند و طعنه‌آمیز سخن می‌گویند و به سختی می‌پذیرند که شیوه ارتباطی‌شان انفعالی – تهاجمی است.
سبکی قاطعانه (توأم با اظهار وجود)
فردی که از این سبک و شیوه ارتباط استفاده می‌کند، احساسات، حقوق، امیال و آرزوهای خود را بدون تعرض به حقوق دیگران بیان می‌کند. ارتباط همراه با اظهار وجود حد وسط بین انفعالی و تهاجمی می‌باشد.
با استفاده از این شیوه شما می‌توانید به وضوح درخواست خود را مطرح کنید و در عین حال به فکر دیگران نیز باشید. هدف این شیوه این است که راه‌حلی بیابید تا ارتباط محترمانه‌ای برقرار شود. پیام این است: «نیازها و آرزوهای هردوی ما مهم است، پس اجازه دهید تا راهی را برای برآورده ساختن هردوی آن‌ها بیابیم».
ارتباط با این شیوه ریشه در عزت‌نفس بالا دارد و فرد مسئولیت‌پذیر بوده و به خود و دیگران احترام می‌گذارد. این شیوه ارتباطی وسیله‌ای است برای ارتباط یافتن با دیگران از روی اعتماد و حسن‌نیت است که نهایتاً حس نزدیکی و ارتباط با دیگران را پرورش می‌دهد.
منبع
کتاب بازبینی روابط همسران (The couple chechup)؛ نوشته دیوید اچ اولسون و همکاران؛ ترجمه دکتر شکوه نوایی‌نژاد و دکتر مهرنوش دارینی
