مشکلات جنسی وقتی به بهترین نحو درمان می‌شود که همسران برای هم جذاب باشند، از یکدیگر خشمگین نباشند و همدیگر را به خوبی درک کنند.
دو اصل بنیادی درمان که به مرجع در خلال دو جزء اول درمان کمک می‌کند، عبارت‌اند از اینکه مشکلات جنسی در زن‌ها و مردها فوق‌العاده شایع هستند و اینکه مشکلات جنسی فرد را ضعیف، نابهنجار و بیمار روانی جلوه نمی‌دهند.
بر این نکته تأکید کنید که بیش‌تر مردها و زن‌ها می‌توانند رابطه‌ی جنسی خود را با غلبه بر مشکلات جنسی‌شان یا آموختن روش‌های دیگر لذت بردن بهبود بخشند.
مفاهیم عمده که باید مراجع را با آن‌ها آشنا کرد
اول، از آنجایی که معمولاً اطلاعات جنسی به نحو آزاد و جامع آموزش داده نمی‌شوند، مردها و زن‌ها غالباً در معرض کژفهمی‌های جنسی قرار دارند که می‌تواند در عملکرد جنسی آن‌ها مانع ایجاد کند. مراجعان می‌آموزند که اطلاعات درست جنسی گاه می‌تواند مشکلات جنسی را اصلاح کرده و سرزنش را از بین ببرد.
دوم، در بیش‌تر مواقع زن‌ها و مردها نسبت به مشکلات جنسی خود و همسرشان واکنش متفاوتی نشان می‌دهند. معمولاً لازم است به خاطر غلبه بر مشکلات جنسی به این تفاوت‌ها پی برد.
سوم نگرش‌ها و رفتارهای جنسی به میزان زیادی تحت تأثیر پیشینه‌ی یادگیری فرد قرار دارد. اطلاعات جنسی مشاهده و تجربه‌شده در دوران کودکی و نوجوانی شدید رابطه‌ی جنسی در بزرگ‌سالی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. آشنایی با این مفاهیم به زدودن سرزنش و این عقیده که یکی از همسران سالم یا معیوب است کمک می‌کند.
آخر، هرچند عوامل پزشکی در عملکرد جنسی تأثیر می‌گذارند، معمولاً لازم است مشکلات جنسی را به عنوان احتمال تأثیر عوامل پزشکی و غیرپزشکی (مانند عوامل روان‌شناختی و میان‌فردی) برای شناخت کامل آن مفهوم‌سازی کنیم.
معرفی مشکلات جنسی
هدف این معرفی برای مراجعان آن است که بدانند مشکلات جنسی کدم‌اند و آیا آن‌ها به یکی از آن‌ها مبتلا هستند یا نه.
اختلالات جنسی
نداشتن میل جنسی یکی از دلایلی است که زن و شوهرها را به درمان می‌کشاند. انواع دیگر مشکلاتی که عموماً مردان و زنان به آن‌ها دچارند موارد زیر است:
مشکلات شایع جنسی در مردان
- مشکلات مربوط به نعوظ
- انزال زودرس
- مشکل در رسیدن به اوج لذت جنسی
مشکلات شایع جنسی در زنان
- ناراحتی عاطفی
- ناراحتی جسمی
- مشکل در رسیدن به اوج لذت جنسی
عواملی که در ارضا جنسی تأثیر دارند
عوامل زیادی می‌تواند ارضای جنسی را تحت تأثیر قرار دهد و غالباً بیش از یک عامل موجب مشکلات جنسی می‌شوند. انواع عوامل عبارت‌اند از: زیستی، روان‌شناختی و موقعیتی.
عوامل زیستی
عوامل زیستی که ممکن است منجر به مشکلات جنسی شوند. می‌توانند به طور مستقیم و غیرمستقیم تأثیرگذار باشند.
- تأثیر مستقیم: بیماری‌ها، جراحی، آسیب و داروهایی که می‌توانند مستقیماً بر عملکرد جنسی تأثیر بگذارند.
- تأثیر غیرمستقیم: عواملی که در چگونگی احساس تأثیر می‌گذارند به‌نوبه‌ی خود در عملکرد جنسی اثر می‌گذارند (مانند داشتن سرماخوردگی که حال و حوصله‌ی رابطه‌ی جنسی را کاهش می‌دهد).
عوامل روان‌شناختی
عوامل روان‌شناختی که از طرق پیشینه‌های یادگیری در فرد تأثیر می‌گذارند، موارد زیر را دربرمی‌گیرند:
- تجربه و آگاهی جنسی
- هیجان‌ها، ترس‌ها، نگرش‌ها و مهارت‌ها در مورد رابطه‌ی جنسی
عوامل موقعیتی
عوامل موقعیتی عوامل خارج از فرد هستند و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- موقعیت زمانی (مانند برنامه‌ی کاری متغیر)
- موقعیت مکانی (مانند محیط منزل برای رابطه‌ی جنسی مساعد نیست)
- موقعیت مربوط به همسران (مانند یکی از همسران دارای مشکلات پزشکی است و مانع رابطه‌ی جنسی است)
نحوه‌ی برداشت از مشکلات مربوط به اختلالات جنسی
علل مربوط به مشکلات جنسی فعلی ممکن است همان علل اولیه مشکل جنسی نباشند. واکنش‌های مردان و زنان نسبت به اختلالات جنسی، غالباً مشکلات دیگری را پدید می‌آورد.
با این حال عملکرد جنسی تنها وقتی به عنوان یک مشکل مطرح می‌شود که زن و شوهر نسبت به آن نگران و ناراضی باشند. عملکرد جنسی (یعنی؛ فراوانی رابطه جنسی، کیفیت نعوظ، رسیدن سریع به اوج لذت جنسی یا فقدان آن و میزان میل جنسی) تنها بر اساس انتظارات زن و شوهر از یکدیگر و نه بر اساس عملکرد جنسی افراد دیگر قابل مقایسه است.
شناخت ویژگی‌های جنسی
درک اینکه چگونه رویکردها و نگرش‌های جنسی شکل می‌گیرند می‌تواند به مراجعان کمک کند سرزنش‌ها را از خود دور کنند و دریابند که هر کسی محصول پیشینه‌های یادگیری خودش است.
رویکردهای جنسی چگونه شکل می‌گیرند
عوامل ژنتیکی نقش به سزایی در رویکردهای جنسی هر کس بازی می‌کنند اما بیش‌تر جنبه‌های رفتار و رجحان‌های جنسی به آنچه فرد آموخته است مربوط می‌شود. ویژگی‌های جنسی ما تحت تأثیر تجربه‌های ما در کودکی، نوجوانی و بزرگ‌سالی است.
تجربه‌های دوران کودکی
هر یک از مادر در دوران کودکی تجربه‌هایی داریم که تعیین‌کننده‌ی:
- هویت جنسی (مانند؛ هویت ما به عنوان یک پسر یا دختر) است.
- نقش جنسی (مانند؛ رفتارها یا فعالیت‌هایی است که مخصوص هر جنس است) است.
- جهت‌گیری جنسی (مانند؛ کشش ما نسبت به جنس موافق یا مخالف) است.
- رفتار جنسی (مانند؛ چگونه ما خود را در فعالیت‌های جنسی‌مان نشان می‌دهیم) است.
تجربه‌های دوران نوجوانی
بلوغ یکی از مهم‌ترین مراحل دوران نوجوانی است که می‌تواند برای بسیاری دوران دشواری باشد. در مورد نوجوانان نکات زیر بسیار پراهمیت هستند:
- احساس عدم امنیت، عزت‌نفس پائین و مشکلات جنسی می‌تواند در اختلالات جنسی تأثیر بگذارد.
- مستروبیشن و خیال‌پردازی‌های جنسی روشی سالم و بهنجار در انجام فعالیت‌های جنسی است.
- برای بسیاری اولین تجربه‌ی جنسی در دوره‌ی نوجوانی اتفاق می‌افتد که در تمایلات جنسی او در بزرگ‌سالی تأثیر می‌گذارد.
تجربه‌های دوران بزرگ‌سالی
افراد رویکردهای جنسی شکل گرفته در دوران کودکی و نوجوانی را با خود به تجربه‌های دوران بزرگ‌سالی انتقال می‌دهند. نکات مورد بحث شامل موارد زیر است:
- ترس‌ها و کژفهمی‌های مربوط به مسائل جنسی ممکن است موجب مشکلاتی در رابطه‌ی بلندمدت جنسی در بزرگ‌سالی شود.
- رویکردهای جنسی ممکن است دارای باورها و انتظارهای متفاوتی درباره مسائل جنسی باشند و موجب اختلاف شوند.
- بزرگ‌سالان نمی‌توانند به طور کامل رویکردهای جنسی خود را تغییر دهند اما می‌توانند مهارت‌های خود را بهبود بخشیده و رفتارهای جدیدی به مجموعه‌های رویکردهای خود بیفزایند.
واکنش‌های مردان و زنان نسبت به اختلالات جنسی
مردان و زنان ممکن است به علت تفاوت در انتظارات فرهنگی، نسبت به اختلالات جنسی‌شان واکنش متفاوتی نشان دهند.
واکنش‌های مردان
وقتی مردان قادر به انجام عمل جنسی (مانند؛ نداشتن نعوظ) نباشند معمولاً احساس شرمساری و تباه شدن می‌کنند. آن‌ها ممکن است از رابطه‌ی جنسی دست بردارند و به انزوا پناه ببرند یا ممکن است «محض امتحان» به طرق مختلف اقدام به رابطه‌ی جنسی کنند.
چنانچه دوباره از عهده‌ی رابطه جنسی برنیامدند این شکست در آن‌ها حتی احساس ناتوانی بیش‌تری به وجود می‌آورد. حتی اگر از این امتحان موفق بیرون آیند آن را «مهم» تلقی نمی‌کنند.
چنانچه همسر مردی مشکلات جنسی داشته باشد، مادامی که زنش بتواند آمیزش جنسی داشته باشد ممکن است توجهی به آن نکند. ممکن است مردان دیگر خشمگین شده یا نسبت به همسرشان بدگمان شوند.
واکنش‌های زنان
چنانچه زنی مشکل جنسی داشته باشد ممکن است از رابطه‌ی جنسی دست بردارد. او ممکن است هیچ رابطه‌ی عاطفی را شروع نکند یا به رابطه‌ای عاطفی پاسخ ندهد و بر این باور باشد آن هنگام که به مردی نعوظ دست داد باید کاملاً در اختیار او باشد.
منبع
کتاب رویکرد حل مسئله در درمان مشکلات جنسی (Enhancing sexuality a problem-solving approach to treating dysfunction)، نوشته جان وینکس، ترجمه عطااله محمدی، انتشارات ارجمند
