استفاده‌ی بهینه از صدا

برای انتقال پیامتان به شیوه‌ی قاطعانه می‌توانید از صدا به‌عنوان وسیله‌ای قدرتمند استفاده کنید. اگر صدایتان را عاقلانه به کار نبرید، به‌سادگی ممکن است متزلزل، منفعل و یا خشن جلوه کنید. در صورتی که اگر صدایتان را عاقلانه به کار ببرید، دیگران به سخنان شما توجه می‌کنند.

تأکیدی که در شیوه‌ی صحبت کردن قاطعانه بر استفاده از صدا می‌شود، به کیفیت فیزیکی صدا مربوط نمی‌شود. صدای شما همان است که هست و مانند هر فرد دیگری شما نیز نخستین باری که به صدای ضبط‌شده‌ی خودتان گوش دادید، انتظار دیگری، داشتید.

در اینجا تأکید بر به کار بردن غنای صدایتان است که عبارت است از حجم، لحن و تن آن. به‌طوری که هنگام ارائه‌ی پیام بتوانید توجه افراد را به خود جلب کنید. در اینجا توصیه‌هایی برای استفاده از این ابزار ارائه می‌شود:

• صدای خود را رسا کنید. آیا به هنگام صحبت صدایتان رساست؟ باید سعی کنید صدایتان بلند و واضح باشد. این امر به‌ویژه در موقعیت‌های گروهی مانند جلسات اهمیت دارد. اغلب افراد، به‌ویژه در جلسات گروهی، به‌محض اینکه صدای شما را به خوبی نشنوند دیگر به سخنانتان گوش نمی‌دهند. معمولاً هم این زحمت را به خودشان نمی‌دهند که از شما بخواهند بلندتر صحبت کنید یا حرف خود را تکرار کنید.

بنابراین سعی کنید حجم صدای خود را بسته به موقعیت‌های مختلف تنظیم کنید. در موقعیت‌های گروهی بلندتر صحبت کنید و در گفتگوهای دو نفره صدای خود را آهسته‌تر کنید. همیشه صدایتان را در حدی نگه دارید که به‌آسانی قابل شنیدن باشد.

استفاده‌ی عاقلانه از صدا به شما کمک می‌کند بر نکات مهم موجود در سخنانتان، تأکید بیشتری داشته باشید. بالا بردن صدایتان به هنگام بیان نکته‌ای مهم موجب می‌شود توجه افراد به شما معطوف شود و نیز گاهی به نرمی سخن گفتن موجب جلب‌توجه شنوندگان می‌شود. در هر صورت تغییر صدایتان از حالت طبیعی موجب می‌شود شنوندگان به صحبت‌های شما توجه بیشتری کنند – شیوه‌ای مؤثر و قاطعانه برای ترغیب افراد به گوش دادن.

• با آهنگ صدایتان بازی کنید. آهنگ صدا با زیر و بم بودن آن در ارتباط است. در صورتی که صدایتان زیر باشد، جیغ مانند به نظر می‌رسد و کسی تمایل به شنیدن آن ندارد. معمولاً افراد با لحن یکنواختی صحبت می‌کنند که موجب می‌شود صحبتشان کسالت‌بار به نظر برسد. چه کسی دوست دارد به سخنان کسالت‌بار دیگران گوش بدهد؟ کلید قاطعانه سخن گفتن در تنوع است – همانند تغییر کلید در موسیقی.

در این صورت صدایتان خوشایند و دلنشین می‌شود و انرژی خاصی در پیامتان منتقل می‌شود. همان‌طور که در مورد حجم صدا گفته شد، در این مورد نیز زمانی که به نکته‌ی مهمی اشاره می‌کنید بهتر است آهنگ صدایتان دارای تنوع باشد. با به کار بردن سطوح بالاتر یا پایین‌تری از هیجان به هنگام مطرح کردن یک نکته، می‌توانید توجه شنوندگان را به آن جلب کنید.

اگر هنگام صحبت کردن بدانید که چه زمانی به نکته‌ی مهمی می‌رسید و سعی کنید لحن و آهنگ صدایتان را متناسب با آن تنظیم کنید، در نظر شنوندگان مطمئن و قاطع جلوه می‌شود. – وجه مشخصه‌ی صحبت کردن قاطعانه که موجب جذب شنوندگان می‌شود؛ بنابراین، بهتر است بدانید نکات مهم موجود در صحبتتان کدم‌اند تا بتوانید با استفاده‌ی مؤثر از صدایتان، اهمیت آن موارد را انتقال دهید.

• در لحن صدایتان صداقت داشته باشید. تن صدای شما دربردارنده‌ی لحن و آهنگ آن است. تن صدایتان، احساس موجود در پیامتان را منتقل می‌کند و در نتیجه نقش مهمی در معنای پیامتان و دریافت آن معنا توسط دیگران دارد. تن صدایتان باید احساس اهمیت در پیامیان را انتقال دهد. همچنین باید سعی کنید تن صدایتان، صداقت را منتقل کند.

زمانی که صادق باشید، پیامتان بهتر دریافت می‌شود. مسلماً صداقت بستگی به کلماتی دارد که به کار می‌برید، اما تن صدایتان تأثیر بیشتری در آن دارد. در واقع تن صدای صداقت آمیز به‌سادگی چنین پیامی را انتقال می‌دهد: «این صادقانه همان چیزی است که قصد دارم بیان کنم و با احترام آن را به شما ارائه می‌کنم.» هنگامی که تن صدایتان چنین پیامی را منتقل می‌کند، شما همه‌چیز را در کنترل دارید و زمانی که امور را در کنترل دارید، می‌توانید در تعاملات خود تأثیر مثبتی بر جای بگذارید و در نتیجه می‌توانید پیام خود را قاطعانه و آنچنان که می‌خواهید دیگران آن را دریافت کنند، منتقل کنید – این حالت موفقیت‌آمیزترین شیوه‌ی صحبت کردن است.

صدای شما اغلب می‌تواند بهترین وسیله برای انتقال پیام به دیگران به شیوه‌ای مثبت و مؤثر باشد. با این حال، در صورتی که از صدایتان قاطعانه استفاده نکنید ممکن است بزرگ‌ترین مانع را بر سر راه دریافت پیامتان به وجود آورد. در اینجا به برخی مشکلات احتمالی مربوط به صدا اشاره می‌شود که موجب می‌شوند به‌اندازه‌ی کافی قاطع به نظر نرسید.

• نامطمئن به نظر رسیدن: هنگامی که صدایتان متزلزل باشد چنین به نظر می‌رسد که به آنچه بیان می‌کنید، مطمئن نیستید. اگر نسبت به پیام خود نامطمئن به نظر برسید، دیگران به شما و پیامتان اعتماد نخواهند کرد. صدای شما همانند شاخصی است که میزان اطمینان شما را به پیامتان نشان می‌دهد. برای مثال، هنگامی که صدایتان نامطمئن است، قاطع به نظر نمی‌رسید و شنوندگان چندان که باید شما را جدی نمی‌گیرند.
• بیش از حد آهسته و آرام صحبت کردن: هنگامی که به‌اندازه کافی بلند صحبت نمی‌کنید، احتمال اینکه هیچ‌کس به حرفتان گوش ندهد افزایش می‌دارد. اگر نتوانید بلند صحبت کنید چنین به نظر می‌رسد که اطمینان و اعتمادبه‌نفس کافی در بیان پیامتان ندارید.

در اینجا تأکید بر بیش از حد آهسته و آرام صحبت کردن است. بعضی‌ها آهسته و آرام صحبت کردن را سبک خود در برقراری ارتباط می‌دانند، اما این کار را بیش از حد انجام نمی‌دهند. این افراد هنگامی که شروع به صحبت می‌کنند، دیگران را ترغیب به گوش دادن می‌کنند. ممکن است صدای آن‌ها به‌قدری بلند نباشد که توجه همه را به خود جلب کند، اما شور و حرارتی که در صدایشان موجود است به همراه احساس از اطمینان موجب می‌شود که دیگران به سخنان آن‌ها گوش بدهند.

• زیر لب سخن گفتن: در این شیوه‌ی سخن گفتن هم حالت بیش از حد آهسته و آرام صحبت کردن وجود دارد و هم حسی از عدم اطمینان. گاهی وقت‌ها همچنان که بلندبلند با خود صحبت می‌کنید و یا زمانی که تغییر جهتی در پیام خود می‌دهید، زیر لب سخن می‌گویید. در این حالت، دیگران متوجه سخن شما نمی‌شوند و می‌پندارند که زیر لب حرف ناخوشایندی زدید. ممکن است بعضی‌ها تصور کنند شما درباره‌ی موضوع صحبتتان اطمینان کامل ندارید. در مجموع، زیر لب سخن گفتن مانع از بیان پیامی واضح و مطمئن می‌شود.
• بیش از حد بلند صحبت کردن: وقتی با صدای بسیار بلند صحبت می‌کنید، خشن، سلطه‌جو و هراس‌انگیز به نظر می‌رسید – به‌ویژه زمانی که باید مشکلی را حل‌وفصل کنید. در صورتی که بیشتر از اقتضای موقعیت، صدای خود را بالا ببرید به نظر می‌رسد که قادر به کنترل خود نیستید. اگر ناچارید فریاد بزنید تا دیگران به حرفتان گوش بدهند، بدانید که معمولاً هیچ‌کس تمایلی به شنیدن سخنان شما ندارد.
• کاسته شدن صدا در پایان جمله: این، خطایی بسیار معمول در میان بسیاری از مردم است. سخنان آن‌ها به‌خوبی شنیده می‌شود، اما به‌محض اینکه به پایان یک جمله یا به بخش مهمی از سخنانشان می‌رسند، صدایشان پایین می‌آید و تقریباً به سکوت می‌رسد. در این حالت جمله ناتمام به نظر می‌رسد، گویی یکی دو کلمه ناگفته باقی مانده‌اند. اگر انرژی کافی نداشته باشید که جملات خود را به پایان ببرید، شنوندگانتان پیام شما را به‌درستی دریافت نمی‌کنند و علاقه‌ی خود را به شنیدن از دست می‌دهند.
• یکنواخت و کسالت‌بار به نظر رسیدن: این حالتی است که در آن صدای بم به‌صورت بی‌وقفه و بی‌تغییر در سرتاسر پیام به گوش می‌رسد و در نتیجه شنوندگان علاقه‌ی خود را به شنیدن از دست می‌دهند. لحن صدای یکنواخت منجر به از دست دادن توجه شنوندگان می‌رود. لحظه‌ای به این نکته بیندیشید: اگر خود را نسبت به پیامتان بی‌علاقه باشید، چطور می‌توانید از شنوندگان انتظار داشته باشید که به پیام شما علاقه نشان دهید؟ قطر این اتفاق نخواهد افتاد.
• لحن صدای تحقیرآمیز: در صورتی که لحن صدایتان حاکی از نخوت، برتری و یا تحقیر دیگران باشد، شنوندگان به‌سرعت واکنشی حاکی از بی‌احترامی نشان می‌دهند. فرقی نمی‌کند که نیت شما چه بوده باشد. هرگونه حس برتری در لحن صدای شما خطری در کمین شماست که باید از آن بپرهیزید.
• خشونت در لحن صدا: قسمت عمده‌ای از معنای عاطفی پیامتان از طریق لحن صدا انتقال می‌یابد. هنگامی که چیزهای ناخوشایندی روی می‌دهد و احساسات مرتبط با آن‌ها به پیام شما راه می‌یابد، پیام شما بسیار بدتر از آنچه منظور شما بوده دریافت می‌شود. به‌عنوان مثال یأس و سرخوردگی شما آه و ناله به نظر می‌رسد؛ و ناراحتی و افسردگی، احساس شکست به نظر می‌رسد و از آنجایی که اغلب افراد برای گوش دادن به پیام و درک آن آموزشی ندیده‌اند، به نگرانی شما اهمیتی نمی‌دهند.

در واقع، هنگامی که احساس می‌کنند عواطف منفی در لحن صدایتان غیرقابل‌کنترل می‌شود، حالت تدافعی پیدا می‌کنند یا دلسرد می‌شوند و بیشتر اوقات این کاملاً برعکس چیزی است که شما می‌خواهید. رمز موفقیت در تنظیم لحن صدایتان این است که بتوانید عواطفتان را در کنترل داشته باشید و لحن صدایتان علاوه بر صداقت، با جدیت همراه باشد.

این نکته‌ای است که موجب می‌شود مخاطبان با رویکرد مثبتی پذیرای شما شوند و نیز موجب می‌شود آن‌ها به این نکته پی ببرند که مطلبی که شما عنوان می‌کنید، ارزشمند و سزاوار است که به آن گوش فرادهند. عواطف شما در پذیرش پیام شما توسط افراد دیگر، سهم بسزایی دارند. این را امتحان کنید. از فردی درخواست کنید که به پیام شما گوش دهد و این پیام را دو بار به او ارائه دهید. پیام کوتاهی را در حد دو سه جمله انتخاب کنید و با این جمله آغاز کنید: «نکته‌ای که ذهن مرا به خود مشغول کرده این است که…» یک بار پیامتان را با حالت یأس و سرخوردگی بیان کنید؛ بار دوم با لحنی جدی و توأم با صداقت.

فرد مقابل به کدام شیوه پاسخ مثبت‌تری می‌دهد؟ پیامی که با لحنی جدی و صادقانه ابراز شده است، پاسخ مساعدی دریافت می‌کند. در این حالت شنوندگان به نگرانی شما اهمیت بیشتری داده سعی می‌کنند کاری برای شما انجام دهند. پیام اول آه و ناله به نظر می‌رسد که معمولاً کسی تمایلی به شنیدن آن ندارد.

کتاب ارتباط موثر به زبان آدمیزاد؛ نوشته مارتی برونستاین؛ ترجمه نرگس یزدی

خواندن مقاله‌های ارتباط چشمی و زبان بدن را هم به شما پیشنهاد می‌کنیم.