آشنایی به تیپ شخصیت A و B

می‌گویند باب آشنایی با تیپ شخصیتی A و B از صندلی مطب یک متخصص قلب شروع شد؛ او فهمید که خیلی از بیمارانش روی لبه صندلی می‌نشینند و اصلاً طاقت ندارند تا حرف‌های دکتر نوبتام را ندارند. این بیماران آن‌قدر روی لبه صندلی نشسته بودند که چرم آن قسمت‌ها بیشتر ساییده شده بود. این متخصص قلب و همکارانش کم‌کم متوجه شدند که دسته‌ای از قربانیان حمله قلبی، اشخاصی هستند که ویژگی شخصیتی خاصی دارند؛ آن‌ها آدم‌های خصومت جو، پرخاشگر و ناشکیبایی هستند که بیش‌ازحد درگیر کارشان شده‌اند. آن‌ها اسم این نوع ویژگی‌ها را گذاشته‌اند تیپ شخصیتی A. کم‌کم تیپ B و C هم وارد بازار روان‌شناسی شدند.

برای اینکه بدانید جزء کدام تیپ شخصیتی هستید و اینکه کدام‌یک از این رفتارها برای سلامتی‌تان پرخطر هستند اول باید بدانید که تیپ‌های مختلف شخصیتی چه ویژگی‌هایی دارند؟

گفتیم کسانی که شخصیت A دارند، مستعد بیماری‌های قلبی هستند؛ این آدم‌ها شدیداً رقابت‌جو هستند و پیشرفت کردن برایشان از نان شب هم واجب‌تر است. آن‌ها فکر می‌کنند همیشه وقت کم می‌آورند و به همین خاطر هیچ‌وقت آرام نیستند. اگر در مقابل آدم‌های تیپ A بدقولی کنید، چنان عصبانی می‌شوند که انگار فاجعه‌ای اتفاق افتاده است. آن‌ها اصلاً نمی‌توانند طاقت بیاورند که کار خودشان را به یک نفر دیگر بسپارند. این آدم‌ها ظاهراً اعتمادبه‌نفس دارند اما در درون خود همیشه نسبت به خودشان تردید دارند.

البته روان‌شناسان اخیراً دریافته‌اند که مهم‌ترین صفتی که باعث می‌شود این نوع از آدم‌ها دچار بیماری قلبی شوند، نه احساس فوریت زمانی است و نه رقابت‌جویی؛ چیزی که آن‌ها را می‌کشد، خصومت جویی آن‌ها است؛ یعنی آن‌ها احساس می‌کنند که دیگران در همه کارها نه‌تنها رقیب بلکه دشمن آن‌ها هستند و به همین خاطر باید کاری کرد که آن‌ها شکست بخورند. جالب اینکه اگر آن‌ها این خصومت را ابراز کنند، کمتر احتمال دارد قلبشان آزار ببیند اما آدم‌های تیپ A این خشم را در درون خودشان می‌ریزند. مژده به خانم‌ها اینکه این رفتارها معمولاً در آقایان بیشتر به چشم می‌خورد.

بیشتر این صفت‌هایی که گفته شد، در ذهن شخصیت‌های نوع A می‌گذرد اما اگر می‌خواهید از روی رفتار کسی تشخیص دهید که حمله قلبی در طالعش هست یا نه ببینید رفتارهای زیر را نشان می‌دهد یا نه:

• هم‌زمان به 2 کار می‌اندیشند.
• می‌خواهند در کوتاه‌ترین زمان بیشترین کارها را انجام دهند.
• نمی‌تواند به زیبایی‌های دور و برش توجه کند.
• دیگران را به تندتر صحبت کردن وا‌می‌دارد.
• وقتی مجبور به ایستادن در صف یا راندن پشت ماشینی می‌شود که خیال می‌کند خیلی آهسته می‌رود، بی‌دلیل عصبانی می‌شود.
• اعتقاد دارد اگر کسی می‌خواهد کاری انجام دهد باید خودش آن کار را انجام دهد.
• موقع صحبت کردن سر و دست تکان می‌دهد.
• وقتی صحبت می‌کند، انگار چیزی در حال انفجار است و مدام لغات زشت به کار می‌برد.
• عمیقاً معتقد است که همیشه باید وقت‌شناس بود.
• برایش دشوار است جای بنشیند و کاری نکند؛ برای همین مثلاً روی میز ضرب می‌گیرد.
• تقریباً هر کاری که می‌کند باید برنده باشد، حتی در بازی با کودکان!
• موفقیت‌های خود را به‌صورت کمی می‌سنجد (مثلاً تعداد مقالاتی که نوشته است یا تعداد لباس‌هایی که فروخته است.)
• هنگام صحبت، لب‌هایش را به هم می‌فشارد، سرش را تکان می‌دهد، مشت‌هایش را گره می‌کند، روی میز می‌کوبد یا هوای زیادی فرو می‌دهد.
• وقتی می‌بیند دیگران کاری را می‌کنند که او بهتر می‌تواند انجام دهد از کوره در می‌رود.
• تند­ تند پلک می‌زند یا ابروهایش را مثل حرکات تیک مانند بالا می‌اندازد.

تحقیقات نشان می‌دهد که افراد تیپ A، 2 برابر دیگران دچار امراض قلبی یا دیگر امراض می‌شوند. انجمن قلب آمریکا در سال 1981 با مرور این شواهد به این نتیجه رسیده‌اند که الگوی رفتاری تیپ A یکی از عوامل خطر در بیماری‌های قلبی است. در شدیدترین حالت، افراد دارای الگوهای رفتاری تیپ A (مخصوصاً آن‌هایی که خصومت زیادی دارند) عموماً به رفتارهای ناسالمی مانند سیگار کشیدن و نوشیدن الکل می‌پردازند. آن‌ها همچنین دیوانه کارهای خطرناک هستند؛ کارهایی مثل رانندگی بی‌پروا و بدون احتیاط.

برخلاف A ها، افراد دارای شخصیت تیپ B می‌توانند بدون احساس گناه استراحت و بدون عصبانی شدن کار کنند؛ احساس اضطرار و فوریت نمی‌کنند و به‌راحتی هم عصبانی نمی‌شوند. تیپ B ها به‌آرامی و نرمی صحبت می‌کنند. بدون اینکه از کوره در بروند، می‌شود صحبت‌هایشان را قطع کرد و موقع یک صحبت معمولی با دیگران لبخند می‌زنند. درواقع هر چیزی که A ها دارند، B ها ندارند و به همین خاطر، بیماری قلبی از در خانه‌شان هم رد نمی‌شود.

تصور کنید که یک نفر واقعاً رقابت‌جو، خصومت طلب و عجول باشد اما خودش را طوری جا بزند که مثل آدم‌های تیپ B آرام و مثل یک جنتلمن رفتار کند؛ آدم‌های تیپ C این شکلی هستند. این آدم‌ها درواقع همه‌چیز را توی خودشان می‌ریزند و به‌جای اینکه بر اساس حس‌های منفی‌شان رفتار کنند، حرص می‌خورند و حرص می‌خورند. تحقیق‌ها نشان داده‌اند که تیپ شخصیتی C آدم را برای ابتلا به سرطان مستعدتر می‌کند.

• در صف ایستادن را تمرین کنید
• اولش خیلی اذیت می‌شوید ولی باور کنید این کار را اولین بار هزار نفر از A ها انجام دادند و نتیجه گرفتند. برای اینکه در صف بیکار نباشید، می‌توانید از فرمان‌های بعدی استفاده کنید.
• به گذشت زمان فکر نکنید!
• وقتی‌که در اتاق انتظار یا در صف هستید، به‌جای اینکه به گذشت زمان فکر کنید، به موضوعاتی بیندیشید که معمولاً وقت تأمل درباره آن‌ها را ندارید؛ مثلاً به دیگران نگاه کنید، به ماهیت زندگی فکر کنید یا همشهری خانواده بخوانید!
• احترام گذاشتن را تمرین کنید
• تمرین کنید بدون اینکه با زبانتان به دیگران حمله‌ور شوید، منظور خود را به آن‌ها بفهمانید. برای این کار می‌توانید از تکنیک‌های نه گفتن استفاده کنید.
• تند حرف زدن و تند غذا خوردن را به‌تدریج کنار بگذارید!
• برای انجام این تغییر لذت‌بخش می‌توانید برای هر حرکت آهسته‌تر، یک پاداش شخصی به خودتان بدهید؛ مثلاً برای افزایش مدت غذا خوردنتان به نیم ساعت، خود را به یک میان وعده لذیذ دعوت کنید! تمرین داشته باشید که جمله دیگران را قطع نکنید. برای این کار می‌توانید از آشنایان کم‌حرف شروع کنید و به‌تدریج به دوستانی که سخنران حرفه‌ای هستند، برسید!
• خود را در مقابل استرس ایمن کنید!
• برای این کار، در مقابل استرس‌ها از خود گویی استفاده کنید. البته این خود گویی ها باید به‌تدریج ملکه ذهنتان شوند. معمولاً روان‌شناس‌ها اول از افرادی که دچار استرس هستند می‌خواهند این خود گویی ها را بلندبلند بگویند. بعد به‌تدریج، آن‌ها را فقط در ذهن خودشان تکرار کنند. نمونه‌ای از این خود گویی ها عبارت‌اند از:
• من برای حل کردنش می‌توانم برنامه‌ریزی کنم.
• عصبی هستم، این طبیعی است.
• فوراً نتیجه‌گیری نکن.
• تا وقتی خونسردی‌ام را حفظ کنم، روی موقعیت کنترل دارم.
• گاهی نفس عمیق و آهسته‌ای بکش
• سعی نکن استرس را از بین ببری، فقط آن را در سطحی نگه‌دار که بتوانی کنترلش کنی.
• ریلکس شوید
• کلاً در ریلکسیشن تمام بدن از حالت انقباض بیرون می‌آید و به‌واسطه این آرامش بدنی، ذهن هم آرام می‌شود.
• به روان‌شناسان فکر بنیان مراجعه کنید!
• بهترین راه برای رفتارهای پرخطر تیپ A، مراجعه به روان‌شناس و انجام تکلیف‌هایی است که او پیشنهاد می‌دهد. هم می‌توانید در روان درمانی فردی شرکت کنید و هم به کارگاه‌های گروهی مقابله با استرس بروید.