خودکشی با قرص به عمل خاتمه دادن عمدی به زندگی خود با استفاده از قرص و داروها گفته میشود؛ مشروط بر آنکه به میل خود فرد و به دست خود او صورت گیرد.
از در دسترسیترین راههای پایان دادن به زندگی است که روزانه جان بسیاری از افراد را در ایران و سایر کشورها میگیرد.
علل متعددی برای خودکشی با قرص یا سایر روشها وجود دارد که به سن، جنس، نژاد، مذهب، تأهل، شغل، بیماریهای روانپزشکی، بیماریهای جسمی، سوءمصرف مواد و اختلالات شخصیتی و… میتوان اشاره کرد که با کنترل این عوامل توسط خانوادهها و دولتها به کاهش این آمار کمک کرد.
در بین افراد استفاده از داروها برای خودکشی (suicide) به این دلیل رایج است که مقادیر زیادی از داروها در منازل وجود دارند و این در دسترس بودن باعث رجوع افراد به روش میشود.
میزان خودکشی با قرص و دارو در جهان و ایران
مطابق با گزارش سازمان بهداشت جهانی هرساله نزدیک به یکمیلیون نفر با خودکشی جان خود را از دست میدهند و بیست میلیون نفر اقدام به خودکشی میکنند.
در گزارش دیگری از سازمان بهداشت جهانی (WHO) اینطور پیشبینی شده است که در سال 2020 تقریباً 1/53 نفر از خودکشی خواهند کرد و میزان خودکشی در جهان 10 تا 20 برابر بیشتر خواهد شد و بهطور میانگین هر 20 ثانیه یک مرگ و هر 1 تا 2 ثانیه یک اقدام به خودکشی خواهیم داشت.
خودکشی در ایران از بیشتر کشورهای دنیا بهویژه جوامع غربی پایینتر ولی بالاتر از سایر کشورهای منطقه خاورمیانه است.
داروها و قرصهای مرگبار
افراد جهت اقدام به خودکشی از انواع داروها و سموم استفاده مینمایند.
شایعترین داروهای مورد استفاده در خودکشی با قرص به ترتیب بنزودیازپینها 5/30% و در درجه بعدی داروهایی از دسته مسکنها، مسکنهای غیراستروییدی (NSAIDS) و (ترامادول) و سپس سایر داروها نظیر داروهای ضدافسردگیهای سه حلقهای، آنتیسایکوتیکها و داروهای قلبی و ضد فشارخون قرار داشتند.
بنزودیازپینها
از شایعترین داروهای مورد استفاده بنزودیازپینها هستند که افراد از آنها برای گرفتن جان خود از آنها استفاده میکنند.
بنزودیازپینها در ایجاد آرامبخشی و شلشدگی عضلانی و در درمان بیخوابی، اضطراب، حملات پانیک، صرع، محرومیت از الکل، خواب پریشی و … کاربرد دارند.
از انواع آن به آلپرازولام، کلونازپام، لورازپام، میدازولام، دیازپام و… اشاره کرد.
از این داروها برای درمان افسردگی، اختلالات عصبی و همچنین اضطراب فراگیر استفاده میشود و به دلیل استفاده بیش از اندازه فرد دچار اوردوز میشود.
مسکنها (ترامادول)
ترامادول (Tramadol) که به نامهای تجاری ترامال، ترامد، بایومادول و پیرالژین، نیز شناخته میشود، یک داروی ضد درد اپیوئید است که برای تسکین دردهای متوسط تا شدید تجویز میشود.
این دارو اثرات اعتیادآور نیز دارد که با استفاده از بیش حد دوره تجویز فرد دچار وابستگی میشود و قطع ناگهانی آن باعث تشنج میشود.
کپسول سیانید پتاسیم (سیانور)
اسیدسیاندریک و سیانورها دستهای از نیتریلها هستند که از نظر شیمیایی جزء هیدروکربنهای ازتدار با فرمول R-CN هستند که عامل CN آنها به شدت سمی است. در عکاسی، واکنشهای آزمایشگاهی، صنعت، حشرهکشها و جوندهکشها (HCN) استفاده میشوند.
در برخی از میوهها، از قبیل بادام تلخ، دانه سیب، هسته هلو و آلو و اکثر دانههای تلخ وجود دارد. بادام تلخ دارای یک میلیگرم اسیدسیاندریک است. مقدار سمی اسیدسیاندریک 01/0 گرم و مقدار کشنده آن 05/0 گرم است.
کپسول سیانیدپتاسیم جهت خودکشی با قرص بهعنوان یک قرص کشنده شناخته میشود که به شکلهای قرص، کپسول یا آمپول کشنده تشکیلشده از سیانید پتاسیم است که فرد به منظور پایان بخشیدن به زندگی خود عمداً آن را قورت میدهد. مصرف 200 تا 300 میلیگرم از سیانیدپتاسیم موجب مرگ میشود.
قرص برنج
مرگ و مسمومیت با آلومینیوم فسفید (AAIPP) یکی از بزرگترین معضلهای کم پرداختهشدهی جهان است. از آن برای ضدعفونی و حفاظت از دانههای غلاتی همچون برنج استفاده میشود و در ایران با نام قرص برنج میتوان آن را یافت. سمی بسیار مهلک است بهویژه هنگامیکه آن را از ظرف تازه باز شده آن مصرف کنند.
دوز مرگآور آن بین 15/0 و 5/0 گرم است. پس از مصرف آن بعد از چند دقیقه اثرات سمی آن شروع میشود و با متفاوت بودن میزان دوز مصرفی اثرات متفاوتی مانند ایست گردش خون، سرگیجه، خستگی، سردرد، تهوع، اسهال، لرز، آریتمی قلبی، تشنج و… است. مرگ صورت گرفته با این قرص سریع، دردآور است.
روشهای خودکشی
بیشتر افرادی که خودکشی میکنند، سابقه اقدام به خودکشی دارند و کسانی که اقدام به خودکشی میکنند، ممکن است بعدها خودکشی کنند.
روشهای اقدام به خودکشی نیز در همهجا یکسان نیست و افراد در کشورها، شهرها و مناطق مختلف روشهای متفاوتی را برای خودکشی انتخاب میکنند.
بهعنوانمثال در جوامع شهری اغلب از دارو برای ایجاد مسمومیت استفاده میشود و در جوامع روستایی استفاده از سموم و آفتکشها بسیار متداولتر است.
مردان و زنان نیز در به کار بردن شیوههای خودکشی با یکدیگر متفاوتاند. مثلاً خودکشی به شیوه حلقآویز کردن و استفاده از سلاح گرم در مردان بیشتر از زنان است و از طرفی خودکشی به شیوه خودسوزی در زنان بهمراتب بیشتر از مردان است ولی در خودکشی به شیوه مسمومیت بین مردان و زنان تفاوت زیادی وجود ندارد.
علل اقدام به خودکشی
خودکشی در مردان شایعتر است، اما اقدام به خودکشی در زنان، ۵ برابر مردان است، ولی به دلیل استفاده کمتر از روشهای کشنده موفق به خودکشی نمیشوند و پس نتیجه خودکشی موفق در مردان ۳ برابر از زنان است.
افسردگی
طبق تحقیقات ۶۰ درصد از افرادی که اقدام به خودکشی میکنند به علت افسردگی است که درمان ناموفق داشته و یا درمان نشده است.
با تحقیق روی افرادی که خودکشی ناموفق داشتهاند این افراد هنگام اقدام خودکشی با قرص و انواع دیگر به هیچ چیزی فکر نکرده و گویا هیچ راهی جز پایان دادن به زندگی خود را ندارند.
عمدتاً این افراد از اقدام خود پشیمان هستند و به دلیل اینکه اختلال زمینهای آنها درمان نمیشود ۵۰ درصد از این افراد برای بار دوم اقدام به خودکشی میکنند.
سن
سنین زیر ۱۹ سال و بالای ۵۰ سال در معرض خطر اقدام به خودکشی هستند، خودکشی در سنین نوجوانی و اغلب افراد زیر ۱۹ تا ۲۵ سال، دومین علت مرگ است.
نوجوانان و جوانان به علت عدم آشنایی با مکانیزم صحیح برخورد با استرس و مشکلات زندگی دست به خودکشی میزنند و به همین دلیل باید مورد حمایت خانواده و اطرافیان قرار بگیرند.
در افراد بین سن 50 تا 70 سال نیز به دلیل سالمند بودن، عدم حمایت خانواده، حمایت اجتماعی، تنهایی، بیکاری، بیماری و اینکه عملکرد گذشته را ندارند، آمار خودکشی بالا است.
اعتیاد
مصرف مواد و الکل در اقدام به خودکشی بسیار مؤثر است و بررسیها نشان میدهد این افراد به افسردگی و اضطراب زمینهای مبتلا بوده و برای خوددرمانی به سراغ الکل میروند و یا گاهی استفاده موادی مانند متادون با الکل موجب مرگ آنان میشود و یکی از دلیل مرگ افراد با قرصها است.
مشکلات خانوادگی
یکی دیگر از دلیل خودکشی افراد مشکلات خانوادگی است. مثل اختلاف با همسر یا فرزندان و برعکس، طلاق و… که افرادی که مهارت کمتری در برابر حل مشکلات دارند دچار ضعف شده و دست به خودکشی با قرص و موارد دیگر میزنند.
چند نکته برای برخورد با فردی که قصد خودکشی دارد
پس از دانستن تمام این نکات باید به این توجه کرد که پس از مواجه با چنین فردی چه برخوردی باید کرد.
باید این را نظر داشت که اگر کسی در مورد خودکشی با شما صحبت کرد، آن را جدی بگیرید و این را بدانید که به شما اعتماد دارد که در این مورد با شما سخن گفته است و ممکن است با رعایت چند نکته بتوان جان یک نفر را نجات داد.
کنترل هیجان
اگر کسی از خودکشی با شما صحبت میکند در درجه اول باید بتوانید هیجانات خود را کنترل کنید. بهسرعت عکسالعمل نشان ندهید و از او بخواهید از حالات و مشکلات خود با شما صحبت کند.
گوش دادن و همدلی
به هنگام گوش دادن نباید او را مورد قضاوت و پیشداوری قرار دهید. از جملاتی مثل احمقانه است، فیلم بازی نکن، داری بزرگش میکنی، هیچ چیزی ارزش خودکشی ندارد، خودکشی هیچ کمکی بهت نمیکند، تو فقط میخواهی جلب توجه کنی، تو خودکشی نمیکنی؛ خودداری کنید؛ و یا از گفتن آری دنیا بیمعنا است و… پرهیز کنید زیرا او در حالی است که دنبال تایید برای حرف خود است.
از مشکلات و شکستهای خود با او صحبت نکنید.
سنجش موقعیت
حال اگر اطمینان پیدا کردید که او در تصمیمش جدی است تا پیدا کردن فرد مورد اعتماد دیگر او را تنها نگذارید. با توجه به علایق او چیزهایی که آرامش برای او فراهم میکند را آماده کنید.
وسایل داروها و مواردی را که احتمال استفاده از آنها برای عملی کردن تصمیمش دارد را از دسترسش دور کنید.
مشاوره با متخصص
برای کمک بیشتر از مشاوره و خدمات رواندرمانی استفاده کنید زیرا در اغلب موارد اقدام به خودکشی از افسردگی رنج میبرد و فقط با کمک متخصص میتوان به درمان پرداخت.
راهی برای حل مسئله
با توجه به نکات ذکرشده از اول مقاله تاکنون باید موارد زیادی در مورد خودکشی با قرص توسط دولت خانوادهها و جامعه مورد بررسی قرار بگیرد.
- از این موارد میتوان به میزان در دسترس قرار داشتن داروها، قرصها و سمومی که توسط افراد برای اقدام به خودکشی استفاده میشود اشاره کرد.
- باید این داروها و سموم به صورتی توزیع شوند که فقط در دسترس افرادی قرار گیرد که بهطور واقعی به آن نیاز دارند بهطور مثال فقط با تجویز پزشک فروخته شوند و کارهایی مانند این.
- خانوادهها باید مورد توجه بسیار ویژه قرار بگیرند زیرا بسیاری از دلایل خودکشی افراد بستگی به مشکلات آنها در خانواده و روابط آنها با اعضای خانواده دارد. حتی دلیل اعتیاد که یکی از مواردی است که موجب خودکشی میشود نیز گاهی به خانواده برمیگردد.
- بیکاری و مشکل مالی یکی دیگر از عواملی است که افراد را به سمت به پایان رساندن زندگی میکشاند. دولتها با بالا بردن سطح حقوق افراد ایجاد شغل و… میمانند این مسئله را نیز حل کنند.
- میتوان گفت با توجه و رسیدگی به افراد در یک خانواده و کمک گرفتن از متخصصین روانشناس و مشاور برای حل مشکلات میان فردی و حتی مشکلات درونی هر فرد کمک فراوانی به بسیاری از مشکلات اجتماعی جوامع باشد.
- گفتوگو با نوجوانان و جوانان و آموزش راههای مقابله با موانع زندگی و مشکلات در مدارس، دانشگاهها و رسانهها و حتی استفاده از مشاورهای آموزشدیده در مدارس میتواند کمک بسیار زیادی در این راه باشد.
- با ایجاد مراکزی برای رسیدگی به سلامت روحی و جسمانی سالمندان یا ایجاد روابطی صمیمانهتر با افراد خانواده و حمایت آنها از طرف نزدیکان خانواده و دوستان میتوان انگیزهای دوباره برای زندگی به آنها داد.
- دولتها با تأسیس مراکز ترک اعتیاد معتبر و کمهزینه و یا سخت کردن راههای تهیه مواد اعتیادآور میتوانند به بهبود اعتیاد بسیاری از افراد کمک کنند و یکی دیگر از دلایل خودکشی افراد را کم و یا حتی از بین ببرند.
- در آخر میتوان گفت دولتها مردم و متخصصین هر یک با توجه به جایگاه خود میتوانند با حمایت آموزش و راهنمایی از آمار بالای این مشکل انسانی بکاهند و جامعه را به مکانی آرام تبدیل کنند.
و کافی است بدانیم که با حمایت و دلگرمی دادن حتی به یک نفر میتواند گام بزرگی در این مسیر باشد.