نظریه‌ی مثلثی عشق اشترنبرگ (۱۹۸۷) عشق را به سه بخش قسمت می‌کند:
الف – اشتیاق
ب – صمیمیت
ج – تعهد
«اشتیاق» در نظریه‌ی مثلثی عشق به انگیزه‌هایی اشاره دارد که به عشق رهنمون می‌شوند (انگیزه‌هایی مانند جذابیت و تمایلات جنسی)؛ اما از طرف دیگر به نیازهایی از قبیل عزت‌نفس، نزدیک بودن و خود شکوفایی هم اشاره دارد.
«اشتیاق» در عین حال بسیاری از هیجان‌ها را نیز دربرمی‌گیرد. (هیجاناتی از قبیل آرزو، شرم، آسیب‌پذیری، تحسین و اشتیاق.) پس اشتیاق دو مؤلفه‌ی هیجانی و انگیزشی عشق را دربرمی‌گیرد.
«صمیمیت» به رفتارهایی اطلاق می‌شود که نزدیکی عاطفی را افزایش می‌دهد. نزدیک بودن عاطفی شامل حمایت و درک متقابل، ارتباط برقرار کردن و سهیم کردن خود، فعالیت‌ها و دارایی‌هایمان با دیگری است.
«تعهد» در نظریه‌ی مثلثی عشق به دو گونه تصمیم بازمی‌گردد. ابتدا تصمیم کوتاه‌مدتی مبنی بر اینکه آیا آنچه که هست را عشق بنامیم یا نه و دوم تصمیم بر اینکه آیا برای حفظ آن عشق به سوی آینده‌ای قابل پیش‌بینی تلاش کنیم یا نه. تعهد بیشتر کارکرد شناختی دارد تا کارکرد هیجانی و شامل قصد هشیارانه و اراده می‌شود.
در روانشناسی سه مؤلفه‌ی رفتار، شناخت و هیجان در دهه‌های اخیر، اساس و بنیان پدیده‌های روانی شناخته شده است و عشق نیز به‌عنوان یک پدیده‌ی روانی از این موضوع مستثنی نیست.
بنابراین می‌توانیم بگوییم که «اشتیاق» مؤلفه‌ی هیجانی عشق، «صمیمیت» مؤلفه‌ی «رفتاری» و «تعهد» قسمت شناختی آن است.
هشت نوع عشق از نظر اشترنبرگ
اشترنبرگ براساس سه مؤلفه‌ی تشکیل‌دهنده نظریه‌ی مثلثی عشق ، هشت نوع عشق را تعریف کرده است که به ترتیب عبارت‌اند از:
|
انواع عشق |
میل |
صمیمیت |
تعهد |
| فقدان عشق | ضعیف | ضعیف | ضعیف |
| عشق دوستانه | ضعیف | قوی | ضعیف |
| عشق شهوانی | قوی | ضعیف | ضعیف |
| عشق پوچ | ضعیف | ضعیف | قوی |
| عشق خیال‌انگیز | قوی | قوی | ضعیف |
| عشق مشفقانه | ضعیف | قوی | قوی |
| عشق ابلهانه | قوی | ضعیف | قوی |
| عشق کامل | قوی | قوی | قوی |
فقدان عشق
در این رابطه هیچ یک از عناصر عشق حضور ندارد. این رابطه را در زندگی روزانه با مردم عادی داریم.
عشق دوستانه
این احساس زمانی دست می‌دهد که اشتیاق و تعهد کمتر است اما صمیمیت در حد بالایی حضور دارد. این احساس را معمولاً در رابطه با دوستان صمیمی داریم.
عشق شهوانی
اشتیاق در این عشق بیشتر حضور دارد. هیجانات و اشتیاق زیادی در این رابطه وجود دارد؛ اما صمیمیت و تعهد در سطح ضعیفی قرار دارد.
عشق پوچ
از این عشق زمانی احساس می‌شود که تعهد قوی باشد، اما میل و صمیمیت در سطح پایینی قرار داشته باشد یا اصلاً وجود نداشته باشد. این ویژگی اغلب در زوج‌هایی دیده می‌شود، به خاطر بچه‌ها در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند.
عشق خیال‌انگیز
این عشق در بین زوج‌هایی مشاهده می‌شود که رابطه‌ی آن‌ها تا اندازه‌ای تازه است همانند دوران نامزدی. اشتیاق و صمیمیت نظریه‌ی مثلثی عشق شدید است، اما زوج‌ها به‌اندازه‌ی کافی، تجربه‌های مشترک ندارند که متقابلاً احساس تعهد کنند.
عشق مشفقانه
در این عشق صمیمیت و تعهد شدید است اما اشتیاق ضعیف است. عشق مشفقانه در بین زوج‌هایی دیده می‌شود که به مدت تقریباً طولانی با هم هستند و از یکدیگر رضایت دارند، اما جاذبه جنسی آن‌ها از بین رفته است.
عشق ابلهانه
در این عشق اشتیاق و تعهد بالاست اما صمیمیت ضعیف است. رابطه‌ی زوجی که مرد دست بزن دارد اما به همسرش وفادار است و جاذبه جنسی بین آن دو زیاد است، از این‌گونه عشق می‌باشد.
عشق کامل
از این عشق سه عنصر را به‌طور سخاوتمند در خود جای داده است. همان‌طور که اشترنبرگ می‌گوید، رسیدن به این مرحله خیلی آسان‌تر از حفظ آن است.
مطالعه کتاب انواع عشق را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
منبع
کتاب ازدواج (آموزش پیش از ازدواج)؛ نوشته مهدی میرمحمد صادقی
